I. §Æt vÊn ®Ò “Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng qu¶n lý nhµ níc, v¨n b¶n lµ mét ph¬ng tiÖn quan träng ®Ó ghi l¹i vµ chuyÓn ®¹t c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý, lµ h×nh thøc cô thÓ ho¸ ph¸p luËt, lµ ph¬ng tiÖn ®Ó ®iÒu chØnh nh÷ng quan hÖ x· héi thuéc ph¹m vi qu¶n lý nhµ níc. §ã lµ c”ng cô ®iÒu hµnh kh”ng thÓ thiÕu vµ lµ s¶n phÈm tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh qu¶n lý” (Lu KiÕm Thanh, 2005). X©y dùng nhµ níc ph¸p quyÒn lµ xu thÕ tÊt yÕu vµ lµ quan ®iÓm c¬ b¶n, nhÊt qu¸n ®îc thÓ hiÖn trong nhiÒu v¨n kiÖn chÝnh trÞ – ph¸p lý cña §¶ng vµ Nhµ níc. §iÒu 2 HiÕn ph¸p 1992 (söa ®æi) ®· kh¼ng ®Þnh: “Nhµ níc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam lµ Nhµ níc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa cña nh©n d©n, do nh©n d©n vµ v× nh©n d©n”. §Ó Nhµ níc thùc sù trë thµnh Nhµ níc ph¸p quyÒn th× ®iÒu ®Çu tiªn cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh lµ ph¶i x©y dùng ®îc mét hÖ thèng ph¸p luËt d©n chñ, minh b¹ch, c”ng khai ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng, cña tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Trong thêi gian qua, c”ng t¸c nµy ®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ bíc ®Çu: c¸c c¬ quan nhµ níc ®· ban hµnh sè lîng lín c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt ®Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý nhµ níc; ®· ph¸t hiÖn, xö lý ®îc mét sè v¨n b¶n tr¸i ph¸p luËt, gãp phÇn quan träng vµo viÖc n©ng cao ý thøc vµ tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¸ nh©n vµ c¬ quan cã thÈm quyÒn ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt, t¨ng cêng ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa, b¶o vÖ ®îc c¸c quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c”ng d©n; h×nh thµnh ®îc thÓ chÕ, tæ chøc bé m¸y vµ c¸c ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m cho c”ng t¸c kiÓm tra v¨n b¶n ®îc triÓn khai trªn thùc tÕ. Tuy nhiªn vÒ c¬ b¶n c”ng t¸c nµy vÉn cha ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu vµ ®ßi hái cña thùc tiÔn, ho¹t ®éng kiÓm tra, ®¸nh gi¸ v¨n b¶n nhiÒu lóc, nhiÒu n¬i cha thùc sù h÷u hiÖu. Víi nh÷ng bÊt cËp trong qu¸ tr×nh so¹n th¶o, thÈm ®Þnh, ban hµnh th× vÉn cßn tån t¹i nh÷ng m©u thuÉn, chång chÐo trong hÖ thèng ph¸p luËt, ¶nh hëng ®Õn lîi Ých cña Nhµ níc, x· héi, nh©n d©n vµ viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt quèc tÕ mµ ViÖt Nam tham gia. Cã nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nµy, trong ®ã nguyªn nh©n chÝnh lµ c¸c cÊp l·nh ®¹o cha nhËn thøc ®óng vai trß vµ tÇm quan träng cña c”ng t¸c kiÓm tra v¨n b¶n; c¸c ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m cho viÖc thùc hiÖn c”ng t¸c nµy cha ®îc triÓn khai mét c¸ch ®ång bé gi÷a c¸c cÊp, c¸c ngµnh; n¨ng lùc cña phÇn lín c¸c c¬ quan, c”ng chøc thùc hiÖn nhiÖm vô kiÓm tra v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt cha ®¸p øng ®îc c¸c yªu cÇu cña c”ng t¸c nµy… nhng mét nguyªn nh©n c¨n b¶n lµ c¸c c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n cha ®îc vËn dông cã hiÖu qu¶ vµo thùc tiÔn c”ng t¸c ®¸nh gi¸ v¨n b¶n. Bªn c¹nh ®ã, c¸c c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n còng cßn nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. ChÝnh v× vËy, yªu cÇu cÊp thiÕt lµ ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ vµ ®ång bé nh”m hoµn thiÖn c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n, t¨ng tÝnh hiÖu qu¶ vµ ph¸t huy ®îc vai trß cña c”ng t¸c ®¸nh gi¸ v¨n b¶n trong viÖc x©y dùng mät hÖ thèng ph¸p luËt minh b¹ch, thèng nhÊt t¹o nªn m”i trêng ph¸p lý thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. II. Lý thuyÕt. 1. V¨n b¶n vµ hÖ thèng v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc chÝnh lµ ph¬ng tiÖn x¸c ®Þnh vµ vËn dông c¸c chuÈn mùc ph¸p lý vµo qu¸ tr×nh qu¶n lý nhµ níc. X©y dùng c¸c v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc, do ®ã cÇn xem xÐt lµ bé phËn h÷u c¬ cña ho¹t ®éng qu¶n lý nhµ níc vµ lµ mét trong nh÷ng biÓu hiÖn quan träng cña ho¹t ®éng nµy. C¸c v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc lu”n cã tÝnh ph¸p lý chung. Tuy nhiªn, biÓu hiÖn cña tÝnh chÊt ph¸p lý cña v¨n b¶n kh”ng gièng nhau. Cã nh÷ng v¨n b¶n chØ mang tÝnh chÊt th”ng tin th”ng thêng nãi chung trong khi cã nh÷ng v¨n b¶n mang tÝnh cìng chÕ thùc hiÖn. Trong ho¹t ®éng qu¶n lý nhµ níc, nhiÒu lo¹i v¨n b¶n ®îc h×nh thµnh. Theo sù ph¸t triÓn cña qu¸ tr×nh qu¶n lý, hÖ thèng c¸c v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc ®îc h×nh thµnh. HÖ thèng v¨n b¶n lµ mét tËp hîp nh÷ng v¨n b¶n h×nh thµnh trong ho¹t ®éng cña mét c¬ quan hay mét sè c¬ quan, ®¬n vÞ nhÊt ®Þnh cã liªn quan vµ ¶nh hëng lÉn nhau, ®ång thêi cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau vÒ mÆt ph¸p lý. C¸c hÖ thèng v¨n b¶n qu¶n lý cã thÓ h×nh thµnh theo chøc n¨ng qu¶n lý kh¸c nhau hoÆc theo ph¹m vi qu¶n lý cô thÓ. C¸c hÖ thèng nµy lu”n cã nh÷ng giíi h¹n kh¸c nhau. Còng cÇn lu ý ë ®©y, kh”ng ph¶i bÊt cø v¨n b¶n nµo cã mÆt trong khèi tµi liÖu cña mét c¬ quan còng ®Òu lµ thµnh phÇn h÷u c¬ cña hÖ thèng v¨n b¶n do c¬ quan ®ã t¹o nªn. Thùc tÕ cho thÊy, ë c¸c c¬ quan thêng cã nh÷ng v¨n b¶n xuÊt hiÖn kh”ng ph¶i tõ chøc n¨ng, nhiÖm vô cña c¬ quan mµ theo mét quan hÖ cã tÝnh chÊt ngÉu nhiªn. Kh”ng Ýt v¨n b¶n trong sè ®ã cßn g©y khã kh¨n cho ho¹t ®éng cña c¬ quan khi c¸n bé l·nh ®¹o cÇn sö dông hÖ thèng v¨n b¶n cña c¬ quan m×nh nh mét ph¬ng tiÖn ®Ó thu thËp c¸c th”ng tin cã gi¸ trÞ. Tõ ®ã cÇn ®Æc biÖt nhÊn m¹nh ®Õn viÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n giíi h¹n cña c¸c hÖ thèng v¨n b¶n dùa trªn chøc n¨ng, nhiÖm vô, ph¹m vi ho¹t ®éng cña c¬ quan. Gi÷a c¸c hÖ thèng v¨n b¶n cã mèi liªn hÖ rÊt kh¸c nhau; phô thuéc, bao hµm, ®an xen. T×nh tr¹ng c¸c v¨n b¶n chång chÐo lÉn nhau lµ mét hiÖn tîng rÊt phæ biÕn trong c¸c hÖ thèng v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc cña chóng ta hiÖn nay. Ngoµi ra phÇn lín c¸c v¨n b¶n cña chóng ta cha ®îc tiªu chuÈn ho¸ lµm cho tÝnh thèng nhÊt gi÷a c¸c v¨n b¶n trong mét hÖ thèng vµ gi÷a c¸c hÖ thèng hÕt søc h¹n chÕ. T×nh tr¹ng nµy cÇn sím ®îc kh¾c phôc. Cã nhiÒu ph¬ng híng ®Ó kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i trªn trong ®ã cÇn ®Æc biÖt chó ý ®Õn c”ng t¸c ®¸nh gi¸ v¨n b¶n vµ hÖ thèng v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc, h¹n chÕ viÖc sö dông giÊy tê tuú tiÖn. 2. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ ®¸nh gi¸ v¨n b¶n vµ hÖ thèng v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc. §¸nh gi¸ v¨n b¶n h×nh thµnh trong ho¹t ®éng cña c¬ quan cã nh÷ng ý nghÜa vµ môc ®Ých kh¸c nhau. C”ng t¸c ®¸nh gi¸ v¨n b¶n ®îc thùc hiÖn tèt sÏ cho chóng ta c©u tr¶ lêi phï hîp vÒ yªu cÇu sö dông v¨n b¶n trong thùc tÕ, yªu cÇu vÒ b¶o qu¶n, lu tr÷ v¨n b¶n, gióp chóng ta ph¸t hiÖn nh÷ng chång chÐo trong c¸c v¨n b¶n ®· ban hµnh ®Ó xö lý kÞp thêi trong qu¸ tr×nh chØ ®¹o c”ng t¸c hµng ngµy trong c¬ quan, tæ chøc còng nh trong viÖc x©y dùng chÝnh s¸ch míi. §¸nh gi¸ v¨n b¶n cÇn thiÕt ph¶i hiÖn diÖn trong c¸c giai ®o¹n x©y dùng, ban hµnh, sö dông vµ qu¶n lý v¨n b¶n. §¸nh gi¸ v¨n b¶n phôc vô cho c”ng t¸c biªn tËp, thÈm ®Þnh, gãp ý kiÕn, kiÓm tra, viÖc gi¶i thÝch, híng dÉn, l÷u tr÷ hay hñy bá v¨n b¶n. §Ó c”ng t¸c ®¸nh gi¸ v¨n b¶n ®îc thùc hiÖn th× cÇn ph¶i cã c¸c ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m nhÊt ®Þnh. Thø nhÊt lµ møc ®é hoµn thiÖn cña c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt cã liªn quan ®Õn ®¸nh gi¸ v¨n b¶n vµ hÖ thèng v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc. Thø hai lµ n¨ng lùc ®¸nh gi¸ cña c¸c c¬ quan, c¸n bé vµ c”ng chøc lµm c”ng t¸c ®¸nh gi¸ v¨n b¶n; Thø ba lµ sù phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan trong viÖc ®¸nh gi¸ v¨n b¶n; Thø t lµ hÖ thèng c¬ së d÷ liÖu phôc vô c”ng t¸c ®¸nh gi¸ v¨n b¶n vµ viÖc øng dông c”ng nghÖ th”ng tin trong c”ng t¸c ®¸nh gi¸ v¨n b¶n. Thø n¨m lµ c¸c nguån lùc cÇn thiÕt cho c”ng t¸c ®¸nh gi¸ v¨n b¶n vµ hÖ thèng v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc vÒ ph¬ng diÖn c¬ së vËt chÊt, kinh phÝ, tµi chÝnh. Cã thÓ nãi ®¸nh gi¸ v¨n b¶n lµ mét qu¸ tr×nh phøc t¹p. V× vËy, c”ng t¸c ®¸nh gi¸ v¨n b¶n vµ hÖ thèng v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc ph¶i cã nh÷ng nguyªn t¾c, nh÷ng môc tiªu cô thÓ vµ ®Æc biÖt lµ ph¶i cã hÖ thèng c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n chuÈn, kh¸ch quan vµ thèng nhÊt. 3. C”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n – tiªu chuÈn ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ v¨n b¶n. C”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n lµ nh÷ng tiªu chuÈn, khu”n mÉu ®Ó so s¸nh, ®èi chiÕu nh”m x¸c ®Þnh nh÷ng gi¸ trÞ cña v¨n b¶n phôc vô cho nh÷ng môc tiªu nhÊt ®Þnh. Nh vËy, c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n cã thÓ xem la c¬ së, lµ c¨n cø ®Ó ®a ra nh÷ng kÕt luËn vÒ gi¸ trÞ v¨n b¶n. C”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n víi ý nghÜa nh vËy cã vai trß ®Æc biÖt quan träng ®èi víi qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ v¨n b¶n. Kh”ng cã c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n khoa häc th× chóng ta kh”ng thÓ cã sù ®¸nh gi¸ khoa häc vÒ gi¸ trÞ v¨n b¶n. ThiÕu c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n khoa häc th× mäi sù ®¸nh gi¸ míi chØ lµ nh÷ng quan ®iÓm chñ quan, thiÕu c¬ së ph¸p lý v÷ng ch¾c vµ c¬ së khoa häc. C”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n ph¶i lµ nh÷ng gi¸ trÞ chuÈn, b¶o ®¶m tÝnh kh¸ch quan vµ tÝnh thèng nhÊt, nhÊt qu¸n. Tiªu chuÈn lµ thíc ®o gi¸ trÞ ®îc c”ng nhËn chung ®Ó so s¸nh mét ®èi tîng nµy víi mét ®èi tîng kh¸c. C”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n ph¶i lµ nh÷ng gi¸ trÞ chuÈn, lµ khu”n mÉu th× míi cã thÓ kh¼ng ®Þnh v¨n b¶n nµo ®· ®¶m b¶o yªu cÇn, v¨n b¶n nµo cha ®¶m b¶o yªu cÇu. Gi¸ trÞ chuÈn nghÜa lµ nh÷ng gi¸ trÞ ®îc mäi ngêi c”ng nhËn, lµ khu”n mÉu mµ mét v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc ®îc x©y dùng, ban hµnh, qu¶n lý vµ sö dông ph¶i b¶o ®¶m, ph¶i tu©n theo. Tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ v¨n b¶n lµ thíc ®o chung ®Ó xem xÐt ý nghÜa cña c¸c v¨n b¶n trong qu¸ tr×nh b¶o qu¶n vµ sö dông chóng. C”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n lµ nh÷ng gi¸ trÞ chuÈn vµ ph¶i b¶o ®¶m tÝnh kh¸ch quan. TÝnh kh¸ch quan ë ®©y lµ g×? TÝnh kh¸ch quan cña c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n ®ßi hái viÖc ban hµnh c¸c tiªu chuÈn, c¸c yªu cÇu ph¶i xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn kh¸ch quan, yªu cÇu qu¶n lý nhµ níc, ph¶i phï hîp víi tiÕn tr×nh qu¶n lý nhµ níc. C¸c c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n kh”ng thÓ lµ ý muèn chñ quan cña c¸c c¸ nh©n nh÷ng ngêi x©y dùng, ban hµnh hÖ thèng c”ng cô mµ ph¶i xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn yªu cÇu cña v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc. Bªn c¹nh tÝnh kh¸ch quan, c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n cßn ph¶i b¶o ®¶m tÝnh thèng nhÊt, nhÊt qu¸n. C¸c c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n vµ hÖ thèng v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc kh”ng thÓ cã sù côc bé, ph©n t¸n, thiÕu thèng nhÊt. C¸c c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n kh”ng thÓ tån t¹i trong t×nh tr¹ng cïng vÒ mét vÊn ®Ò mµ ®a ra nh÷ng tiªu chuÈn kh¸c nhau, thËm chÝ tr¸i ngîc nhau. Sù kh”ng thèng nhÊt trong tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ v¨n b¶n sÏ dÉn ®Õn tÝnh thiÕu kh¶ thi trong qu¸ tr×nh ¸p dông còng nh cã thÓ ®a ®Õn sù tuú tiÖn trong ®¸nh gi¸ v¨n b¶n. C”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc cã thÓ chia thµnh hai lo¹i: c”ng cô ph¸p lý vµ c¸c c”ng cô chuyªn m”n – kü thuËt. C”ng cô ph¸p lý ®ã lµ hÖ thèng c¸c v¨n b¶n quy ph¹m, quy chÕ, quy tr×nh, quy ®Þnh, tiªu chuÈn cã gi¸ trÞ b¾t buéc hay khuyÕn khÝch ®èi víi qu¸ tr×nh x©y dùng, ban hµnh, l÷u tr÷, xö lý v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc. Cã thÓ nhËn thÊy tríc yªu cÇu cña viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý nhµ níc, tríc nh÷ng h¹n chÕ cña c”ng t¸c v¨n b¶n cña c¸c c¬ quan nhµ níc, hÖ thèng c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c”ng t¸c v¨n b¶n ®· kh”ng ngõng ®îc bæ sung, hoµn thiÖn. HiÖn nay, chóng ta ®· cã mét hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ®iÒu chØnh mét c¸ch toµn diÖn c”ng t¸c v¨n b¶n tõ qu¸ tr×nh x©y dùng, ban hµnh ®Õn qu¶n lý, sö dông v¨n b¶n trong ho¹t ®éng qu¶n lý nhµ níc. Cã thÓ liÖt kª ra ë ®©y nh÷ng v¨n b¶n quan träng nh: LuËt Ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt 1996; LuËt Ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt 2002 (söa ®æi, bæ sung); LuËt Ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt cña Héi ®ång nh©n d©n vµ Uû ban nh©n d©n 2004; NghÞ ®Þnh sè 135/2003/N§-CP ngµy 14 th¸ng 11 n¨m 2003 vÒ kiÓm tra vµ xö lý v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt; NghÞ ®Þnh sè 110/2004/N§-CP cña ChÝnh phñ ngµy 08 th¸ng 4 n¨m 2004 vÒ c”ng t¸c v¨n th; NghÞ ®Þnh 111/2004/N§-CP vÒ c”ng t¸c lu tr÷; NghÞ ®Þnh 161/2005/N§-CP ngµy 27 th¸ng 12 n¨m 2005 híng dÉn thi hµnh mét sè ®iÒu cña LuËt Ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vµ LuËt söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt Ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt; TCVN 5700: 2002 vÒ mÉn tr×nh bµy v¨n b¶n ban hµnh ngµy 31 th¸ng 12 n¨m 2002; Th”ng t liªn tÞch sè 55/2005/TTLT-BNV-VPCP ngµy 06 th¸ng 5 n¨m 2005 híng dÉn vÒ thÓ thøc vµ kü thuËt tr×nh bµy v¨n b¶n. C”ng cô chuyªn m”n – kü thuËt lµ nh÷ng quy t¾c, quy íc, quy chÕ, th”ng lÖ cã ý nghÜa khuyÕn khÝch hoÆc tïy nghi ¸p dông. §©y lµ hÖ thèng v¨n b¶n ®Æc thï thuéc thÈm quyÒn ban hµnh cña mét sè c¬ quan nhµ níc nhÊt ®Þnh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Nh÷ng c¬ quan tæ chøc kh¸c khi cã nhu cÇu sö dông c¸c lo¹i v¨n b¶n nµy phai theo mÉu cña c¸c c¬ quan nãi trªn, kh”ng ®îc tïy tiÖn thay ®æi vÒ néi dung vµ h×nh thøc cña nh÷ng v¨n b¶n ®· ®îc mÉu ho¸. HÖ thèng c¸c v¨n b¶n quy ph¹m, c¸c tiªu chuÈn, quy chÕ vµ c¸c v¨n b¶n chuyªn m”n – kü thuËt chÝnh lµ c”ng cô, lµ tiªu chuÈn ®Ó cã thÓ ®¸nh gi¸ vÒ v¨n b¶n vµ hÖ thèng v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc. §Ó vËn dông c¸c c”ng cô nµy vµo qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ v¨n b¶n cÇn ph¶i ®¶m b¶o nh÷ng yªu cÇu vÒ kü n¨ng, kü thuËt. §ã chÝnh lµ n¨ng lùc ®¸nh gi¸ cña nh÷ng ngêi cã tr¸ch nhiÖm trong c¸c ho¹t ®éng liªn quan ®Õn v¨n b¶n nh biªn tËp, thÈm ®Þnh, kiÓm tra, híng dÉn, gi¶i thÝch còng nh vÊn ®Ò lu tr÷ hay hñy bá v¨n b¶n. N¨ng lùc nµy ®îc h×nh thµnh tõ nh÷ng kh¶ n¨ng vèn cã cña mçi ngêi vµ ®îc rÌn luyÖn n©ng cao qua qu¸ tr×nh tiÕp xóc vµ ®¸nh gi¸ v¨n b¶n. Ngêi cã kü n¨ng ®¸nh gi¸ v¨n b¶n ph¶i vËn dông ®îc c¸c kü thuËt ®¸nh gi¸ v¨n b¶n. §ã lµ quy chuÈn, so s¸nh vµ logic. §ã chÝnh lµ kü thuËt vËn dông c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n ®Ó ®¸nh gi¸ v¨n b¶n vÒ c¸c ph¬ng diÖn néi dung, h×nh thøc. ViÖc so s¸nh ®èi chiÕu gi÷a tiªu chuÈn vµ v¨n b¶n trªn thùc tiÔn sÏ gióp cho ngêi ®¸nh gi¸ v¨n b¶n x¸c ®Þnh ®îc gi¸ trÞ cña v¨n b¶n. Còng cÇn ph¶i lu ý ë ®©y, c¸c kü thuËt ®¸nh gi¸ kh”ng ph¶i lµ sù t¸ch rêi. C¸c kü thuËt nµy cã mét mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi nhau gióp cho qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ cã c¬ së ph¸p lý râ rµng, khoa häc vµ tin cËy. III. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thùc tiÔn. §¸nh gi¸ v¨n b¶n cã vai trß quan träng trong viÖc b¶o ®¶m v¨n b¶n ®îc ban hµnh b¶o ®¶m tÝnh hîp ph¸p, hîp lý, cã tÝnh kh¶ thi, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông v¨n b¶n trong c”ng t¸c qu¶n lý nhµ níc. V× vËy, c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n ph¶i lµ nh÷ng tiªu chuÈn, nh÷ng khu”n mÉu, nh÷ng c¬ së khoa häc tin cËy trong qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ v¨n b¶n. 1. C”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n – nh÷ng mÆt tÝch cùc vµ h¹n chÕ. HÖ thèng c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n, ®Æc biÖt lµ nh÷ng c”ng cô ph¸p lý ë níc ta hiÖn nay ®· ®îc chó ý hoµn thiÖn. Tõ chØ tÝnh riªng tõ n¨m 1996, mèc ban hµnh LuËt ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt 1996, Quèc héi, ChÝnh phñ vµ c¸c bé, ngµnh ®· ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n ®iÒu chØnh vÒ c”ng t¸c v¨n b¶n trong qu¶n lý nhµ níc víi c¸c quy ®Þnh vÒ néi dung, thÈm quyÒn, thÓ thøc, c”ng t¸c v¨n th, lu tr÷. ChÝnh v× vËy, c¸c v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc ®· tõng bíc ®îc hoµn thiÖn, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña l·nh ®¹o vµ cña c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ níc. Trªn c¬ së c¸c quy ®Þnh cña LuËt Ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt, c¸c NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ híng dÉn vÒ c”ng t¸c v¨n th, lu tr÷, c¸c NghÞ ®Þnh vÒ viÖc thÈm ®Þnh, kiÓm tra v¨n b¶n trong thêi gian qua, ho¹t ®éng ®¸nh gi¸ v¨n b¶n vµ hÖ thèng v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc ®· cã nh÷ng c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n mét c¸ch cã hÖ thèng trªn ph¹m vi toµn quèc vµ ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ bíc ®Çu ®¸nh khÝch lÖ. Theo sè liÖu thèng kª t¹i Côc KiÓm tra v¨n b¶n – Bé T ph¸p, n¨m 2005, toµn ngµnh ®· tiÕp nhËn kho¶ng 144.602 v¨n b¶n, trong ®ã bíc ®Çu ®· ph¸t hiÖn 3.842 v¨n b¶n tr¸i ph¸p luËt. Trªn c¬ së ®ã, c¸c bé, ngµnh, ®Þa ph¬ng ®· ra th”ng b¸o ®Ó c¬ quan, ngêi cã thÈm quyÒn tù kiÓm tra, xö lý 1.144 v¨n b¶n . Mét sè bé, ngµnh ®· tæ chøc kiÓm tra theo chuyªn ®Ò ë nh÷ng lÜnh vùc cã nhiÒu bøc xóc nh xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh, u ®·i ®Çu t, ph¸t hiÖn vµ kiÕn nghÞ xö lý kÞp thêi nh÷ng v¨n b¶n tr¸i ph¸p luËt. Ngoµi ra, Côc KiÓm tra v¨n b¶n cßn tæ chøc nhiÒu ®ît kiÓm tra v¨n b¶n t¹i c¸c Bé, ngµnh vµ ®Þa ph¬ng, kÕt hîp víi c”ng t¸c kiÓm tra n¾m t×nh h×nh thùc hiÖn NghÞ ®Þnh 135/2003/N§-CP. Qua kiÓm tra ®· ph¸t hiÖn vµ xö lý nhiÒu v¨n b¶n tr¸i ph¸p luËt vÒ thÓ thøc, kü thuËt tr×nh bµy, c¨n cø ph¸p lý, thÈm quyÒn ban hµnh vµ néi dung v¨n b¶n, trùc tiÕp lµm gi¶m hiÖu lùc qu¶n lý cña c¸c c¬ quan Nhµ níc, quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c”ng d©n. KÕt qu¶ kiÓm tra v¨n b¶n cã t¸c ®éng tÝch cùc vµ hiÖu qu¶ tíi ho¹t ®éng so¹n th¶o, ban hµnh V¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt t¹i c¸c Bé, ngµnh vµ ®Þa ph¬ng; gãp phÇn quan träng ®èi víi viÖc ph¸t hiÖn, kh¾c phôc nh÷ng m©u thuÉn, chång chÐo, b¶o ®¶m tÝnh hîp hiÕn, hîp ph¸p vµ tÝnh thèng nhÊt cña hÖ thèng ph¸p luËt, ®ång thêi n©ng cao vÞ thÕ cña ph¸p chÕ bé, ngµnh vµ c¸c c¬ quan t ph¸p ®Þa ph¬ng. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu nãi trªn th× hÖ thèng c¸c c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n cßn kh”ng Ýt nh÷ng h¹n chÕ. HÖ thèng c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc rÊt ®a d¹ng: HiÕn ph¸p 1992 (söa ®æi), LuËt Tæ chøc ChÝnh phñ n¨m 2001, LuËt Tæ chøc H§ND vµ UBND n¨m 2003, LuËt Ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt n¨m 1996 (söa ®æi), LuËt Ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt cña H§ND vµ UBND n¨m 2005. §Ó triÓn khai c”ng t¸c nµy trªn thùc tÕ, ngµy 14/11/2003, ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 135/2003/N§-CP vÒ viÖc kiÓm tra vµ xö lý v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt. Trªn c¬ së c¸c quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh nµy, Bé T ph¸p vµ mét sè bé, ngµnh, ®Þa ph¬ng ®· ban hµnh v¨n b¶n quy ®Þnh cô thÓ, chi tiÕt, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc triÓn khai. Tuy nhiªn, vÉn cßn cã nh÷ng bé, ngµnh, ®Þa ph¬ng do cha cã sù quan t©m ®óng møc ®Õn c”ng t¸c kiÓm tra v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt nãi chung vµ viÖc x©y dùng thÓ chÕ vÒ c”ng t¸c kiÓm tra v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt nªn viÖc tæ chøc thùc hiÖn nhiÖm vô nµy kh”ng thèng nhÊt, ®ång bé vµ gÆp nhiÒu khã kh¨n, víng m¾c. Ngoµi ra, qua mét thêi gian triÓn khai, mét sè quy ®Þnh vÒ c”ng t¸c kiÓm tra v¨n b¶n ®· béc lé mét sè h¹n chÕ g©y khã kh¨n trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nhiÖm vô. Thø nhÊt, ®ã lµ sù thiÕu thèng nhÊt trong c¸c c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n. Th”ng t liªn tÞch sè 55/2005/TTLT-BNV-VPCP ngµy 06 th¸ng 5 n¨m 2005 híng dÉn vÒ thÓ thøc vµ kü thuËt tr×nh bµy v¨n b¶n. Nhng tríc ®ã tõ n¨m 2002, Bé Khoa häc vµ C”ng nghÖ ®· ban hµnh TCVN 5700: 2002 còng ®iÒu chØnh vÒ vÊn ®Ò nµy. Sù kh¸c biÖt trong nh÷ng quy ®Þnh cña hai v¨n b¶n cïng cã hiÖu lùc ph¸p lý ngang nhau nµy ®· g©y ra nh÷ng khã kh¨n trong qu¸ tr×nh ¸p dông, t¹o nªn sù thiÕu thèng nhÊt trong hÖ thèng v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc. Víi yªu cÇu vÒ tÝnh thèng nhÊt cña hÖ thèng c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n, sù tån t¹i song song hai v¨n b¶n cïng quy ®Þnh vÒ mét vÊn ®Ò víi nh÷ng sù kh¸c biÖt lµ ®iÒu cÇn ph¶i xem xÐt vµ ®iÒu chØnh kÞp thêi. Mét vÝ dô kh¸c: Theo §iÒu 34 NghÞ ®Þnh sè 135/2003/N§-CP c¸c ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m cho c”ng t¸c kiÓm tra v¨n b¶n bao gåm c¶ kinh phÝ hç trî cho viÖc nghiªn cøu, xem xÐt kiÓm tra v¨n b¶n vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c liªn quan ®Õn c”ng t¸c kiÓm tra v¨n b¶n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Nhng Th”ng t liªn tÞch sè 109/2004/TTLT-BTC-BTP l¹i kh”ng quy ®Þnh kho¶n kinh phÝ hç trî trùc tiÕp nµo ngêi trùc tiÕp kiÓm tra v¨n b¶n nh ®èi víi ho¹t ®éng x©y dùng v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt. Sù chËm trÔ trong viÖc ban hµnh c¸c v¨n b¶n híng dÉn LuËt cña Quèc héi. LuËt Ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt ®îc Quèc héi ban hµnh tõ n¨m 2002 nhng NghÞ ®Þnh 161 ra ®êi muén h¬n rÊt nhiÒu (ngµy 27 th¸ng 12 n¨m 2005). C¸c c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm híng dÉn v¨n b¶n thêng cã xu híng chê v¨n b¶n cã hiÖu lùc ph¸p lý cao h¬n cã hiÖu lùc míi triÓn khai híng dÉn. MÆt kh¸c chÊt lîng mét sè v¨n b¶n híng dÉn cha b¶o ®¶m. NhiÒu v¨n b¶n chØ lµ sù nh¾c l¹i nh÷ng quy ®Þnh cña v¨n b¶n cÇn híng dÉn. ChÝnh v× vËy, kh”ng Ýt v¨n b¶n cßn chung chung, cÇn ph¶i cã sù híng dÉn tiÕp theo míi thùc hiÖn ®îc. C¸c quy ®Þnh cña nhiÒu v¨n b¶n cßn cha nªu râ thÈm quyÒn vµ h×nh thøc mµ c¸c v¨n b¶n thêng quy ®Þnh: ChÝnh phñ quy ®Þnh” hoÆc “theo quy ®Þnh cña chÝnh phñ” v× vËy, c¸c ban so¹n th¶o quy ®Þnh chi tiÕt hoÆc híng dÉn thi hµnh cho r”ng “ChÝnh phñ quy ®Þnh” ®îc hiÓu lµ thÈm quyÒn ban hµnh v¨n b¶n cña ChÝnh phñ, cßn “theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ” tøc lµ ChÝnh phñ cã thÓ ban hµnh hoÆc giao cho Bé trëng ban hµnh… C¸ch hiÓu kh”ng ®óng nµy lµm gi¶m hiÖu lùc cña c¸c v¨n b¶n híng dÉn. MÆc dï cã sù quy ®Þnh râ rµng t¹i c¸c v¨n b¶n cña c¬ quan cÊp trªn nhng t¹i c¸c v¨n b¶n híng dÉn l¹i cã sù uû quyÒn tuú tiÖn, ch¼ng h¹n thuéc thÈm quyÒn cña ChÝnh phñ l¹i giao cho Thñ tíng ChÝnh phñ hoÆc bé trëng. Khi ®ã ®ßi hái ph¶i cã quy ®Þnh tiÕp theo cña Thñ tíng ChÝnh phñ hoÆc bé trëng. Cïng víi nh÷ng vÊn ®Ò trªn th× c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh liªn ®Õn c”ng t¸c v¨n b¶n trong c¸c c¬ quan còng cßn cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. Th”ng t liªn tÞch sè 55/2005/TTLT-BNV-VPCP ngµy 06 th¸ng 5 n¨m 2005 híng dÉn vÒ thÓ thøc vµ kü thuËt tr×nh bµy v¨n b¶n cßn cã nh÷ng quy ®Þnh cha thùc sù hîp lý vÒ kü thuËt tr×nh bµy, cì ch÷, c¨n lÒ khi thiÕu nh÷ng quy ®Þnh rµng buéc vÒ sù lùa chän theo tû lÖ t¬ng øng. Qu¸ tr×nh ¸p dông cã thÓ ®a ®Õn sù tïy tiÖn vµ khã kh¨n trong viÖc ®¸nh gi¸, xö lý. Bªn c¹nh ®ã lµ vÊn ®Ò quy ®Þnh vÒ ghi ®Þa danh, ghi c¬ quan ban hµnh. Víi nh÷ng ®Þa danh riªng cã th× cã thÓ gióp cho ngêi nhËn, ngêi ®äc v¨n b¶n nhËn thøc ®îc n¬i ban hµnh v¨n b¶n, c¬ quan ban hµnh v¨n b¶n nhng víi nh÷ng ®Þa danh cã sù trïng hîp lÉn nhau gi÷a ®Þa ph¬ng th× Th”ng t 55 cha chó ý ®Õn. Ch¼ng h¹n ë c¸c tØnh §ång b”ng S”ng Cöu Long vµ vïng §”ng Nam Bé, hÇu nh ë tØnh nµo còng cã huyÖn Long Thµnh vËy ®Ó x¸c ®Þnh v¨n b¶n nµy lµ cña huyÖn Long Thµnh cña tØnh nµo th× cÇn ph¶i cã thêi gian ®Ó x¸c ®Þnh. Mét sè v¨n b¶n nh NghÞ ®Þnh 110/2004/N§-CP quy ®Þnh vÒ c¸ch ph©n lo¹i v¨n b¶n còng kh”ng hîp lý khi kh”ng cã sù thèng nhÊt vÒ tiªu chÝ ph©n lo¹i: khi ph©n lo¹i v¨n b¶n thµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt, v¨n b¶n hµnh chÝnh th× c¨n cø vµo hiÖu lùc ph¸p lý cña v¨n b¶n nhng khi ph©n lo¹i v¨n b¶n chuyªn m”n-kü thuËt th× l¹i c¨n cø vµo lÜnh vùc. T¬ng tù nh vËy khi ®a v¨n b¶n cña tæ chøc, tæ chøc chÝnh trÞ x· héi th× râ rµng l¹i c¨n cø vµo chñ thÓ ban hµnh v¨n b¶n. Trong c”ng t¸c ®¸nh gi¸ v¨n b¶n, ®¸nh gi¸ ®Ó kiÓm tra lµ mét néi dung quan träng. KiÓm tra v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt lµ ho¹t ®éng cã tÝnh chÊt ®Æc thï, cã thÓ lµm ¶nh hëng ®Õn hiÖu lùc ph¸p lý cña v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt, do ®ã, ph¶i ®îc thùc hiÖn theo mét tr×nh tù, thñ tôc chÆt chÏ bao gåm nhiÒu bíc kh¸c nhau t¹o thµnh mét quy tr×nh khÐp kÝn. NghÞ ®Þnh sè 135/2003/N§-CP, Th”ng t sè 01/2004/TT-BTP ngµy 16/6/2004 cña Bé trëng Bé T ph¸p híng dÉn thi hµnh mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh sè 135/2003/N§-CP ngµy 14/11/2003 vÒ kiÓm tra vµ xö lý v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt mÆc dï ®· quy ®Þnh vÒ thñ tôc kiÓm tra, xö lý v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt nhng chØ mang tÝnh nguyªn t¾c, khã triÓn khai. Bªn c¹nh ®ã, c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn x©y dùng vµ ban hµnh v¨n b¶n rÊt ®a d¹ng, víi khèi lîng lín v¨n b¶n. §iÒu nµy g©y nªn sù khã kh¨n trong viÖc cËp nhËt vµ ®Æc biÖt lµ viÖc cËp nhËt vÒ hiÖu lùc v¨n b¶n. Lý gi¶i cho t×nh tr¹ng nhiÒu v¨n b¶n cña c¸c cÊp c¸c ngµnh ban hµnh vi ph¹m quy ®Þnh cña ph¸p luËt, trong mét lÇn tr¶ lêi pháng vÊn b¸o chÝ, “ng Lª Hång S¬n, Côc trëng Côc kiÓm tra v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt (Bé t ph¸p) cho r”ng, nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng thiÕu thèng nhÊt trong viÖc ban hµnh vµ thùc hiÖn c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt còng nh viÖc ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n sai tr¸i lµ do sè lîng v¨n b¶n cña cÊp trªn ban hµnh nhiÒu, l¹i ®îc söa ®æi bæ sung liªn tôc, nªn trong nhiÒu trêng hîp, c¸c ngµnh, ®Þa ph¬ng kh”ng n¾m v÷ng hÕt; nhiÒu v¨n b¶n quy ®Þnh chung chung, khã hiÓu, khiÕn ngµnh, ®Þa ph¬ng hiÓu kh”ng ®Çy ®ñ, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ®Þa ph¬ng quy ®Þnh, híng dÉn sai. Bªn c¹nh ®ã, do lîi Ých côc bé cña ngµnh, ®Þa ph¬ng mµ hiÖn nay ®ang xuÊt hiÖn hiÖn tîng nhiÒu ®Þa ph¬ng “®ua nhau” ®a ra c¸c quy ®Þnh vît thÈm quyÒn. Kh”ng thÓ kh”ng ®Æt c©u hái, t¹i sao t×nh tr¹ng ban hµnh v¨n b¶n sai tr¸i l¹i trë nªn phæ biÕn nh vËy, trong khi Quèc héi, ChÝnh phñ nç lùc h¹n chÕ t×nh tr¹ng c¸n bé l·nh ®¹o thiÕu tinh thÇn tr¸ch nhiÖm còng nh v× t tëng côc bé, ®Þa ph¬ng mµ ban hµnh nh÷ng v¨n b¶n cã néi dung tr¸i luËt, ph¸p lÖnh, nghÞ quyÕt cña Quèc héi, Uû ban Thêng vô Quèc héi. Ph¶i ch¨ng, vÉn cßn t©m lý e ng¹i, sî ®ông ch¹m trong viÖc kiÓm tra ph¸t hiÖn vµ xö lý v¨n b¶n tr¸i ph¸p luËt? TÊt nhiªn, ®Ó x¶y ra t×nh tr¹ng ban hµnh v¨n b¶n sai tr¸i tíi møc phæ biÕn nh vËy cã lçi rÊt lín tõ ý thøc tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¸ nh©n, c¬ quan cã thÈm quyÒn ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt. Song, kh”ng thÓ phñ nhËn r”ng, ®Ó tån t¹i mét thêi gian dµi t×nh tr¹ng ban hµnh v¨n b¶n sai tr¸i, hÖ thèng ph¸p luËt cña chóng ta còng cã lçi kh”ng kÐm. GÇn ®©y trªn c¸c ph¬ng tiÖn th”ng tin ®¹i chóng ®· ®Ò cËp tíi t×nh tr¹ng nhiÒu ngµnh, ®Þa ph¬ng v× lîi Ých côc bé mµ ban hµnh nh÷ng v¨n b¶n sai tr¸i víi ph¸p luËt cña nhµ níc, g©y ¶nh hëng tíi lîi Ých cña quèc gia. Minh chøng râ nhÊt lµ c¸c v¨n b¶n vît thÈm quyÒn, sai ph¸p luËt, ®a ra nh÷ng quy ®Þnh nh miÔn, gi¶m tiÒn thuª ®Êt vît khung quy chuÈn hiÖn hµnh ®Ó l”i kÐo c¸c nhµ ®Çu t vÒ ®Þa ph¬ng, sö dông ng©n s¸ch nhµ níc ®Ó u ®·i c¸c nhµ ®Çu t. Theo thèng kª cha ®Çy ®ñ cña Bé t ph¸p, c¬ quan cã thÈm quyÒn kiÓm tra, kiÕn nghÞ xö lý c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt sai tr¸i, Bé tµi chÝnh vµ Bé t ph¸p ®· tiÕn hµnh kiÓm tra v¨n b¶n cña UBND cÊp tØnh ®· ban hµnh vÒ lÜnh vùc ®Çu t, bíc ®Çu ®· ph¸t hiÖn ®îc 60 v¨n b¶n cña 42 tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng ban hµnh cã dÊu hiÖu tr¸i ph¸p luËt. Tõ t×nh tr¹ng “xÐ rµo” trong ban hµnh v¨n b¶n vµ tÝnh côc bé trong ban hµnh v¨n b¶n nªu trªn, cã thÓ liªn hÖ víi t×nh tr¹ng luËt khung cña chóng ta hiÖn nay. Thùc tÕ lµ hiÖn nay chóng ta ®· ®Ó tån t¹i qu¸ nhiÒu, qu¸ l©u t×nh tr¹ng luËt khung, dÉn ®Õn yªu cÇu cÇn nhiÒu v¨n b¶n híng dÉn. Mét v¨n b¶n luËt ra ®êi lµ kÌm theo nã vµi, thËm chÝ vµi chôc v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh. HÖ qu¶ tÊt yÕu ph¸t sinh lµ t×nh tr¹ng v¨n b¶n cña c¬ quan cÊp díi híng dÉn sai do hiÓu sai tinh thÇn, néi dung v¨n b¶n luËt. ThËm chÝ, mét vµi ®Þa ph¬ng ®· lîi dông kÏ hë ®ã ®Ó cè t×nh ban hµnh v¨n b¶n sai tr¸i nh”m l”i kÐo lîi Ých cho ®Þa ph¬ng, cho ngµnh m×nh. Trong trêng hîp nµy, quyÒn quyÕt ®Þnh c¸ch øng xö l¹i r¬i vµo tay c¸c c¬ quan qu¶n lý – nh÷ng ngêi ¸p dông, thùc thi luËt. Thùc hiÖn ®Ò ¸n tin häc ho¸ qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ níc, ®Èy m¹nh øng dông c”ng nghÖ th”ng tin trong ho¹t ®éng qu¶n lý nhµ níc song viÖc øng dông c”ng nghÖ tin häc trong viÖc t¹o lËp hÖ thèng c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt lµm c¬ së cho viÖc ®¸nh gi¸ v¨n b¶n cßn nhiÒu h¹n chÕ. Theo NghÞ ®Þnh sè 135/2003/N§-CP vµ Th”ng t sè 01/2004/TT-BTP, hÖ thèng c¬ së d÷ liÖu phôc vô c”ng t¸c kiÓm tra v¨n b¶n bao gåm tËp hîp mét c¸ch khoa häc c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt lµm c¬ së ph¸p lý ®· ®îc rµ so¸t, chuÈn hãa hiÖu lùc; c¸c kÕt qu¶ kiÓm tra v¨n b¶n; c¸c th”ng tin vÒ nghiÖp vô kiÓm tra v¨n b¶n vµ c¸c th”ng tin, tµi liÖu kh¸c. §Ó x©y dùng hÖ thèng c¬ së d÷ liÖu ®ã, mét sè ®Þa ph¬ng b¾t ®Çu triÓn khai ®Ò ¸n x©y dùng hÖ c¬ së d÷ liÖu phôc vô c”ng t¸c kiÓm tra v¨n b¶n; mét sè bé ngµnh ®· cã c¬ së d÷ liÖu v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt ®îc ®¨ng t¶i trªn trang web cña bé, ngµnh ®ã nhng nh×n chung cha ®¸p øng ®îc c¸c yªu cÇu cña c”ng t¸c kiÓm tra v¨n b¶n Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng quy ®Þnh vÒ c¸c h×nh thøc vµ møc ®é xö lý ®èi víi v¨n b¶n tr¸i ph¸p luËt vµ c¬ quan, ngêi cã thÈm quyÒn ban hµnh v¨n b¶n tr¸i ph¸p luËt ®ã cha ®îc híng dÉn cô thÓ, g©y lóng tóng cho c¸c c¬ quan, c”ng chøc kiÓm tra khi ®a ra c¸c kiÕn nghÞ xö lý. §èi víi viÖc tæ chøc vµ qu¶n lý ®éi ngò céng t¸c viªn kiÓm tra v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt, c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cha quy ®Þnh cô thÓ nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan (nh thÈm quyÒn c”ng nhËn céng t¸c viªn, viÖc cÊp thÎ cho céng t¸c viªn, ®èi tîng vµ lÜnh vùc ®îc mêi céng t¸c viªn…), g©y ra nhiÒu c¸ch hiÓu vµ triÓn khai kh¸c nhau. 2. Thùc tiÔn vËn dông c¸c c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n. Thùc tiÔn cho thÊy, c”ng t¸c ®¸nh gi¸ v¨n b¶n vÉn cha ®îc chó ý ®óng møc. ViÖc vËn dông c¸c c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n cßn thiÕu tÝnh hiÖu qu¶ ®Æc biÖt lµ ë c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng. Cã thÓ thÊy ®iÒu nµy qua nh÷ng con sè ®¸ng giËt m×nh vÒ sè lîng v¨n b¶n tr¸i ph¸p luËt. Hµng tr¨m v¨n b¶n sai thÈm quyÒn cÇn ph¶i huû bá; ban hµnh v¨n b¶n v× lîi Ých côc bé ngµnh, ®Þa ph¬ng; thËm chÝ cã c¶ quy ®Þnh tr¸i HiÕn ph¸p. §ã lµ nh÷ng th”ng tin mµ míi ®îc nªu ra t¹i phiªn häp lÇn thø 32 cña Uû ban thêng vô Quèc héi. Nh÷ng con sè s¬ bé mµ Bé trëng Bé T ph¸p U”ng Chu Lu thay mÆt ChÝnh phñ b¸o c¸o tríc Uû ban thêng vô Quèc héi: Theo sè liÖu thèng kª ban ®Çu th× trong sè 3.632 v¨n b¶n ®îc kiÓm tra ®· ph¸t hiÖn ®îc trªn 400 v¨n b¶n cã dÊu hiÖu tr¸i ph¸p luËt. §¸nh gi¸ s¬ bé cho thÊy, v¨n b¶n cã néi dung tr¸i víi v¨n b¶n cña c¬ quan Nhµ níc cÊp trªn, sai thÈm quyÒn cÇn ph¶i huû bá, b·i bá chiÕm tû lÖ tõ 4-5%; kh”ng b¶o ®¶m vÒ c¨n cø ph¸p lý trªn 20%; sai tªn c¬ quan ban hµnh, sai sè, ký hiÖu v¨n b¶n chiÕm 15%; sai vÒ thÓ thøc tr×nh bµy chiÕm tíi 50%; sai vÒ ký, ®ãng dÊu v¨n b¶n chiÕm 5-6%… Héi ®ång D©n téc vµ c¸c Uû ban cña Quèc héi còng ®· dµy c”ng rµ so¸t, kiÓm tra, chØ ®Ých danh 22 v¨n b¶n vµ 10 néi dung quy ®Þnh cã dÊu hiÖu tr¸i ph¸p luËt. Nh÷ng sè liÖu nªu trªn ch¾c sÏ lµm cho thÊy ë c¸c cÊp c¸c ngµnh, viÖc ®¸nh gi¸ v¨n b¶n cha thùc sù ®îc chó ý. Bëi kh”ng lÏ nh÷ng c¬ quan cã thÈm quyÒn ban hµnh v¨n b¶n cã thÓ v” t×nh cã ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n tr¸i ph¸p luËt nh vËy? NÕu con sè 5% v¨n b¶n ban hµnh tr¸i víi v¨n b¶n cña c¬ quan nhµ níc, ®ang cÇn ph¶i hñy bá kia trë thµnh mét c”ng cô ®Ó “Ðp” ngêi d©n thùc hiÖn, th× kh”ng biÕt cã bao nhiªu vô viÖc ngêi d©n trë thµnh n¹n nh©n? Bao nhiªu thiÖt h¹i ®· x¶y ra khi thùc hiÖn theo v¨n b¶n sai tr¸i vµ sÏ cßn bao nhiªu thiÖt h¹i n÷a khi tiÕn hµnh hñy bá? HËu qu¶ sÏ nÆng nÒ h¬n nÕu v¨n b¶n cã néi dung tr¸i víi v¨n b¶n cña c¬ quan nhµ níc l¹i g©y ra nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc trong ®êi sèng kinh tÕ – x· héi, ¶nh hëng lín ®Õn cuéc sèng cña ngêi d©n. ViÖc thÈm ®Þnh, thÈm tra v¨n b¶n cßn nhiÒu h¹n chÕ: gi¸ trÞ thÈm ®Þnh, thÈm tra cha cao thÓ hiÖn ë c¸c mÆt: thêi gian göi thÈm ®Þnh, thÈm tra chËm, quy tr×nh thÈm ®Þnh, thÈm tra thiÕu khoa häc; c¸c vÊn ®Ò vÒ thÈm ®Þnh, thÈm tra kh”ng ®îc lËp luËn hoÆc ph¶n biÖn kh¸ch quan, khoa häc, tÝnh tËp thÓ trong qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh, thÈm tra cßn bÞ h¹n chÕ; hiÖn tîng mét ngêi thÈm ®Þnh, thÈm tra ®¹i diÖn cho c¬ quan thÈm ®Þnh ®ang diÔn ra phæ biÕn ë c¸c c¬ quan thÈm ®Þnh. Râ rµng viÖc vËn dông c¸c c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n vµo thùc tiÔn cßn cã nh÷ng mét kho¶ng c¸ch nhÊt ®Þnh so víi yªu cÇu cña thùc tiÔn. C¸c c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n cha ®îc vËn dông toµn diÖn vµo thùc tiÔn c¸c c”ng t¸c liªn quan ®Õn v¨n b¶n vµ hÖ thèng v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc. C”ng t¸c ®¸nh gi¸ v¨n b¶n phôc vô cho viÖc biªn tËp, thÈm ®Þnh cha ®îc chó ý ®óng møc. Trong viÖc sö dông hÖ thèng c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ v¨n b¶n phôc vô c”ng t¸c th”ng tin cho l·nh ®¹o trong c¸c c¬ quan cßn h¹n chÕ. ChÝnh v× vËy cã hai khuynh híng trong viÖc cung cÊp v¨n b¶n ®ang diÔn ra trong c¸c c¬ quan nhµ níc. §ã lµ: chuyÓn cho c¸n bé l·nh ®¹o mäi lo¹i v¨n b¶n dï chóng cÇn hay kh”ng cho ho¹t ®éng qu¶n lý theo chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n, ®îc giao; khuynh híng thø hai lµ thiÕu quan t©m ®Õn viÖc cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c v¨n b¶n thiÕt yÕu cho ngêi l·nh ®¹o ®Ó gióp cho viÖc gi¶i quyÕt c¸c nhiÖm vô thuËn lîi chÝnh x¸c. C”ng t¸c v¨n th, lu tr÷ b¶o qu¶n v¨n b¶n còng cßn kh”ng Ýt nh÷ng h¹n chÕ. T×nh tr¹ng c¸c giÊy tê v” dông vÉn tån t¹i trong c¸c c¬ quan. ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ v¨n b¶n, thÈm ®Þnh gi¸ trÞ v¨n b¶n ®Ó quyÕt ®Þnh lu tr÷, huû bá kh”ng Ýt c¬ quan cßn lµm mang tÝnh h×nh thøc. Mét trong nh÷ng yªu cÇu quan träng cña viÖc vËn dông c”ng t¸c ®¸nh gi¸ v¨n b¶n vµo thùc tiÔn ®ã lµ ph¶i ®¸nh gi¸ ®îc tÝnh thèng nhÊt cña hÖ thèng v¨n b¶n, xem xÐt v¨n b¶n míi ®îc ban hµnh cã phï hîp víi hÖ thèng v¨n b¶n ®· ®îc h×nh thµnh hay kh”ng. §Ó lµm ®îc c”ng t¸c nµy th× cÇn ph¶i nghiªn cøu xem xÐt theo quan ®iÓm hÖ thèng, cã sù so s¸nh, ®èi chiÕu. Tuy nhiªn ®©y lµ mét vÊn ®Ò cÇn cã kiÕn thøc vµ nghiÖp vô. ChÝnh v× vËy, ë kh”ng Ýt nh÷ng c¬ quan “nÕu nghiªn cøu tõng v¨n b¶n riªng lÎ th× cã thÓ thÊy chÊt lîng cña chóng t¬ng ®èi tèt… nhng khi xem xÐt toµn bé c¸c v¨n b¶n trong hÖ thèng vµ sö dông chóng nh mét chØnh thÓ ®Ó gi¶i quyÕt mét vÊn ®Ò nµo ®ã th× rÊt khã kh¨n, v× c¸c v¨n b¶n m©u thuÉn víi nhau vÒ néi dung, c¸c quy ®Þnh ®îc ®a ra cho mét vÊn ®Ò trong ®ã rÊt thiÕu tÝnh hÖ thèng. §”i khi l¹i cã nh÷ng v¨n b¶n kh”ng cÇn thiÕt cã nã trong hÖ thèng, nªn khi xem xÐt rÊt khã t×m nh÷ng th”ng tin cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng cña c¬ quan” (NguyÔn V¨n Th©m, 2001). Còng cÇn ph¶i lu ý ë ®©y, trong hÖ thèng v¨n b¶n cña mét c¬ quan cã nhiÒu v¨n b¶n sù vô vµ nhiÒu v¨n b¶n kh”ng phï hîp víi chøc n¨ng, nhiÖm vô cña c¬ quan vµ gi÷a chóng kh”ng cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi nhau th× gi¸ trÞ cña hÖ thèng v¨n b¶n ®ã cµng thÊp, viÖc sö dông hÖ thèng v¨n b¶n cµng Ýt hiÖu qu¶. ViÖc vËn dông c¸c c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n ®ßi hái nh÷ng kü n¨ng, kü thuËt nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn ®éi ngò lµm c”ng t¸c liªn quan ®Õn ®¸nh gi¸ v¨n b¶n cßn nhiÒu h¹n chÕ. §¸nh gi¸ v¨n b¶n cã thÓ kh¼ng ®Þnh lµ mét nhiÖm vô phøc t¹p nªn ®ßi hái c”ng chøc thùc hiÖn nhiÖm vô nµy ngoµi viÖc ph¶i ®îc ®µo t¹o vÒ kiÕn thøc ph¸p luËt vµ qu¶n lý nhµ níc cßn cÇn ph¶i ®îc båi dìng vÒ nghiÖp vô vµ c¸c kü n¨ng ®¸nh gi¸ v¨n b¶n. ë níc ta hiÖn nay, cha cã trêng §¹i häc vµ Häc viÖn nµo ®µo t¹o kü n¨ng vµ nghiÖp vô nµy, ngay c¶ Häc viÖn T ph¸p – trung t©m ®µo t¹o vµ båi dìng c¸n bé ngµnh t ph¸p – còng cha x©y dùng ®îc ch¬ng tr×nh ®µo t¹o vÒ kü n¨ng vµ nghiÖp vô kiÓm tra, ®¸nh gi¸ v¨n b¶n. ChÝnh v× vËy, ngêi lµm c”ng t¸c ®¸nh gi¸ v¨n b¶n nhiÒu khi cßn thiÕu nh÷ng kü n¨ng cÇn thiÕt lµm cho kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ v¨n b¶n kh”ng nh mong ®îi. 3. Hoµn thiÖn c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n. §Ó n©ng cao chÊt lîng ®¸nh gi¸ v¨n b¶n vµ hÖ thèng v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc, chóng ta cÇn sím hoµn thiÖn hÖ thèng c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n hiÖn nay. §©y lµ mét yªu cÇu bøc thiÕt vµ cÇn sím ®îc thùc hiÖn ®Ó c”ng t¸c ban hµnh v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc thùc sù gãp phÇn hiÖu qu¶ vµo ho¹t ®éng qu¶n lý nhµ níc, b¶o vÖ ®îc quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña nh©n d©n. Chóng ta cÇn cã sù quy ®Þnh thèng nhÊt vÒ thÓ thøc vµ kü thuËt tr×nh bµy v¨n b¶n. ViÖc tån t¹i hai v¨n b¶n cïng quy ®Þnh vÒ thÓ thøc v¨n b¶n lµ Th”ng t 55 vµ TCVN 5700: 2002 lµ sù vi ph¹m vÒ tÝnh thèng nhÊt cña hÖ thèng v¨n b¶n. CÇn ph¶i cã híng xö lý vÊn ®Ò nµy nh Bé Néi vô-V¨n phßng ChÝnh phñ kiÕn nghÞ víi Bé Khoa häc vµ C”ng nghÖ b·i bá v¨n b¶n cña m×nh hoÆc ®Ò nghÞ Thñ tíng ChÝnh phñ ra v¨n b¶n b·i bá v¨n b¶n cña Bé Khoa häc vµ C”ng nghÖ ®Ó cã sù thèng nhÊt trong c¸c quy ®Þnh vÒ thÓ thøc vµ kü thuËt tr×nh bµy v¨n b¶n. Sau mét thêi gian thùc hiÖn, Th”ng t 55 ®· béc lé mét sè vÊn ®Ò cÇn ®îc söa ®æi cho phï hîp: cÇn ph¶i quy ®Þnh cô thÓ vÒ viÖc lùa chän t¬ng øng nh cïng víi viÖc c¨n lÒ th× cì ch÷ nh thÕ nµo cho phï hîp, c¸c quy ®Þnh vÒ ghi ®Þa danh, c¬ quan ban hµnh còng cÇn ®îc quy ®Þnh râ. Còng t¬ng tù nh vËy NghÞ ®Þnh sè 135/2003/N§-CP cña ChÝnh phñ ngµy 14/11/2003 vÒ kiÓm tra vµ xö lý v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt ®· béc lé mét sè víng m¾c cÇn ®îc söa ®æi, bæ sung, quy ®Þnh cô thÓ tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan, ngêi cã thÈm quyÒn ®· ban hµnh v¨n b¶n tr¸i ph¸p luËt ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña ngêi d©n vµ th¾t chÆt kû luËt, kû c¬ng ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt . ChÝnh phñ cÇn ban hµnh c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ tr×nh tù, thñ tôc ®¸nh gi¸, kiÓm tra v¨n b¶n (®èi víi v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt th”ng thêng vµ v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt chøa bÝ mËt nhµ níc), c¸c c¬ quan kiÓm tra v¨n b¶n cã quy tr×nh kiÓm tra riªng trong néi bé vµ gi÷a c¸c c¬ quan kiÓm tra v¨n b¶n sÏ cã quy tr×nh phèi hîp kiÓm tra. Quy tr×nh nµy t¹o nªn sù chñ ®éng, linh ho¹t cña chuyªn viªn, rµng buéc tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan cã liªn quan t¹o nªn mét guång m¸y ho¹t ®éng hiÖu qu¶ trong qu¸ tr×nh kiÓm tra v¨n b¶n. Nghiªn cøu ¸p dông c¸c quy ®Þnh vÒ x©y dùng, thùc hiÖn vµ ®¸nh gi¸, chøng nhËn hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng theo tiªu chuÈn TCVN ISO 9001:2000 vµo ho¹t ®éng kiÓm tra v¨n b¶n. Bªn c¹nh viÖc hoµn thiÖn nh÷ng v¨n b¶n trùc tiÕp quy ®Þnh vÒ c”ng t¸c kiÓm tra, xö lý v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc, cÇn nhanh chãng hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ viÖc so¹n th¶o, ban hµnh, rµ so¸t, hÖ thèng v¨n b¶n vµ hÖ thèng v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc nh”m hç trî cho c”ng t¸c kiÓm tra v¨n b¶n. Cô thÓ: + Ban hµnh NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ híng dÉn c”ng t¸c rµ so¸t, hÖ thèng hãa v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc. Tríc hÕt cÇn ban hµnh QuyÕt ®Þnh vÒ viÖc tæ chøc tæng rµ so¸t, hÖ thèng hãa v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt ®îc ban hµnh tõ n¨m 1996-2006 trªn ph¹m vi toµn quèc. + Híng dÉn cô thÓ viÖc x¸c ®Þnh thÕ nµo lµ v¨n b¶n qu ph¹m ph¸p lô©t, bëi v× tuy viÖc ph©n ®Þnh gi÷a v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vµ v¨n b¶n hµnh chÝnh th”ng thêng ®· ®îc NghÞ ®Þnh sè 161/2005/N§-CP ngµy 27/12/2005 quy ®Þnh chi tiÕt vµ híng dÉn thi hµnh mét sè ®iÒu cña LuËt ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vµ LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt nhng cha râ rµng. ViÖc sö dông ph¬ng ph¸p liÖt kª c¸c v¨n b¶n kh”ng ph¶i lµ v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt mÆc dï t¹o nªn sù cô thÓ nhng l¹i kh”ng ®Çy ®ñ, g©y khã kh¨n lóng tóng cho ngêi kiÓm tra v¨n b¶n . ChÝnh phñ còng cÇn ban hµnh v¨n b¶n híng dÉn chi tiÕt LuËt Ban hµnh V¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt cña Héi ®ång nh©n d©n vµ Uû ban nh©n d©n t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c”ng t¸c x©y dùng vµ kiÓm tra v¨n b¶n. III. KÕt luËn §¸nh gi¸ v¨n b¶n vµ hÖ thèng v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông v¨n b¶n trong qu¶n lý nhµ níc, tõ ®ã gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý nãi chung. §Ó qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ v¨n b¶n cã c¬ së ph¸p lý, khoa häc vµ kh¶ thi th× cÇn ph¶i cã hÖ thèng c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n khoa häc. HÖ thèng c¸c v¨n b¶n quy ph¹m vµ c¸c v¨n b¶n chuyªn m”n -kü thuËt ë níc ta hiÖn nay kh”ng ngõng ®îc bæ sung vµ hoµn thiÖn song vÉn cßn kh”ng Ýt nh÷ng h¹n chÕ. §ã lµ tÝnh thiÕu thèng nhÊt trong c¸c quy ®Þnh vµ thiÕu tÝnh kh¶ thi cña mét sè v¨n b¶n. Trong thêi gian tíi ®Ó hoµn thiÖn c¸c c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n chóng ta cÇn ph¶i hÖ thèng ho¸ c¸c v¨n b¶n quy ph¹m, c¸c quy ®Þnh liªn quan ®Õn c”ng t¸c v¨n b¶n lo¹i bá nh÷ng v¨n b¶n kh”ng cßn phï hîp, m©u thuÉn, chång chÐo. §Ó cã ®îc hÖ thèng v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc thèng nhÊt th× tríc hÕt c¸c c”ng cô ®¸nh gi¸ v¨n b¶n ph¶i lµ mét hÖ thèng thèng nhÊt. *** Tµi liÖu tham kh¶o 1. NguyÔn V¨n Th©m. So¹n th¶o vµ xö lý v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc. -H.: CTQG, 2003. 2. Lu KiÕm Thanh (Chñ biªn). Kü thuËt x©y dùng vµ ban hµnh v¨n b¶n. – H.: GD, 2005. 3. Lu KiÕm Thanh. Híng dÉn so¹n th¶o v¨n b¶n lËp quy. -H.: TK, 2001. 4. Lu KiÕm Thanh. Híng dÉn so¹n th¶o v¨n b¶n qu¶n lý nhµ níc. -H.: TK, 2001. 5. Lu KiÕm Thanh. X©y dùng vµ ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt. -H.: TK, 2003. 6. Lu KiÕm Thanh. TËp bµi gi¶ng m”n §¸nh gi¸ vµ tæ chøc sö dông v¨n b¶n 2006 7. Ph¹m TuÊn Kh¶i. C”ng t¸c ban hµnh v¨n b¶n chi tiÕt vµ híng dÉn thi hµnh luËt, ph¸p lÖnh: Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p, T¹p chÝ Nghiªn cøu lËp ph¸p sè 3/2006