Cập nhật nội dung chi tiết về Giáo Án Ngữ Văn 8 Tiết 105, 106: Sống Chết Mặc Bay (Phạm Duy Tốn) mới nhất trên website Athena4me.com. Hy vọng thông tin trong bài viết sẽ đáp ứng được nhu cầu ngoài mong đợi của bạn, chúng tôi sẽ làm việc thường xuyên để cập nhật nội dung mới nhằm giúp bạn nhận được thông tin nhanh chóng và chính xác nhất.
Ngày giảng: Tiết 105 -106 :sống chết mặc bay (Phạm Duy Tốn) A/ Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh hiểu được giá trị hiện thưc ,giá trị nhân đạo và những thành công nghệ thuật của truyện ngắn “Sống chết mặc bay”. Rèn luyện kĩ năng tóm tắt truyện ,phân tích nhân vật qua các cảnh đối lập tương phản và tăng cấp. B/chuẩn bị: – HS: Soạn kĩ bài, đọc kỹ truyện. C/ Nội dung lên lớp. *Kiểm chúng tôi kiểm tra sự chuẩn bị bài của hs *Bài mới. GV giới thiệu bài: I) Đọc -Tìm hiểu chung. – HS đọc phần Tiểu dẫn SGK – Nêu những nét chính về tác giả ,tác phẩm? – GV chốt ý cơ bản. 1.Tác giả ,tác phẩm. -Phạm Duy Tốn (1883-1924) Quê Thường Tín ,Hà Tây. – Truyện ngắn “Sống chết mặc bay”viết tháng 7/1918. GV hướng dẫn đọc: Gvđọc mẫu,Hs đọc tiếp, GV Nhận xét uốn nắn. HS xem chú giải từ khó. 2- Đọc – Tìm hiểu từ khó. * Đọc. * Tìm hiểu từ khó Cho biết văn bản kể về sự việc gì? Nhân vật chính là ai? +Vỡ đê +Quan phụ mẫu . Sự kiện và nhân vật đó được tổ chức trong một cốt truyện gồm ba phần nội dung : – Cảnh đê sắp vỡ. -Cảnh trên đê và cảnh trongđình. – Cảnh đê vỡ. Tương ứng với ba phần đó là những đoạn nào? Phần nội dung nào là chính? Vì sao em xác định như thế? (Đoạn hai,vì dung lượng dài nhất,tập trung làm nổi bật nhân vật chính là quan phủ.) 3. Bố cục : 3 phần – Từ đầu đến Không khéo thì vỡ mất . – Tiếp đến Điếu mày. – Đoạn còn lại. Theo em văn bản này thuộc thể lọai nào? – GV lưu ý hơn về truyện ngắn hiện đại. (SGV) ? Hai bức tranh SGKđược vẽ với dụng ý gì? *Minh họa nội dung chính của truyện. *Tạo hai cảnh trái ngược,làm nổi bật tư tưởng phê phán bọn quan lại ăn chơi vô trách nhiệm trong khi dân đang ra sức cứu đê. 4. Thể loại – Truyện ngắn hiện đại . II)Tìm hiểu chi tiết Em hãy đọc đọan 1. Cảnh đê vỡ được gợi tả bằng các chi tiết không gian, thời gian nào ,địa điểm nào? Các chi tiết đó gợi cảnh tượng như thế nào ? Tên sông được nói cụ thể ( Sông Nhị Hà),nhưng tên làng ,tên phủ được ghi bằng kí hiệu (làng X,Phủ X).Điều đó dụng ý gì? * Chuyện này không chỉ xảy ra ở một nơi mà có thể phổ biến ở nhiều nơi nước ta . ?Trong truyện này ,phần mở đầu có vai trò “thắt nút”.ý nghĩa ‘thắt nút ‘ở đây là gì? * GV tóm ý dặn dò tiết sau : – Đọc kĩ ,tìm hiểu các phần còn lại theo câu hỏi SGK 1.Cảnh đê sắp vỡ : -Thời gian : Gần 1giờ đêm . -Không gian : Trời mưa tầm tã ,nước sông lên to . – Địa điểm ; Khúc sông làng X,thuộc phủ X. Tiết 106: Kiểm tra bài cũ: – Những hiểu biết của emvề tác giả Phạm Duy tốn và tác phẩm Sống chết mặc bay? – Nêu bố cục của truyện? GVtóm ý ,nhấn mạnh vai trò thắt nút của phần mở đầu.,dẫn dắt HS vào phân tích phần sau. * Giáo viên cho học sinh phân tích cảnh này bằng cách chia vở làm hai cột tạo tính đối lập tương phản . Cảnh tượng trên đê trước khi đê vỡ đuợc miêu tả ở đọan nào ?Em hãy đọc . (“ Dân phu” đến “hỏng mất”) ? Cảnh được miêu tả bằng những chi tiết , hình ảnh và âm thanh điển hình nào? ? Ngôn ngữ miêu tả của tác giả có gì đặc sắc ? Tác dụng? ? Đặt trong nội dung truyện Sống chết mặc bay ,đoạn tả cảnh trên đê trước khi đê vỡ có ý nghĩa gì? * Chuẩn bị cho sự xuất hiện cảnh tượng trái ngược khác sẽ diễn ra ở trong đình. HS đọc đoạn tả cảnh trong đình. Đoạn này kể về sự việc gì ? + Quan phụ mẫu được hầu hạ chơi tổ tôm trong khi có tin đê vỡ. – Trong đoạn văn kể chuyện quan phủ được hầu hạ,tác giả đã dùng những chi tiết nào về chân dung ,đồ vật đểdựng hình ảnh quan phủ? 2.Cảnh trên đê và cảnh trong đình : a.Cảnh trên đê -Kẻ thì thuổng ,người cuốcđắp ,cứ bì bõm lướt thướt như chuột lột -Âm thanh : Trống đánh liên thanh,ốc thổi vô hồi . -Tiếng người xáo xác gọi nhau . b.Cảnh trong đình: – Quan phụ mẫu uy nghi chễm chệ ngồi,,tay trái tựa gối xếp,chân phải duỗi thẳng ra để cho tên người nhà quỳ ở dưới đất mà gãi .. – Đồ vật :Bát yến hấp đường phèn,tráp đồi mồi,ống thuốc bạc ,đồng hồ vàng -Các chi tiết đó tạo lên hình ảnh quan phụ mẫu như thế nào? – Hình ảnh quan phụmẫu nhàn nhã hưởng lạc trái ngược với hình ảnh nào ngoài đê? – Béo tốt , nhàn nhã thích hưởng lạc,hách dịch. – Trái ngược với hình ảnh trăm họ đang vất vả ,lấm láp ,gộigió tắm mưa như đàn sâu lũ kiến ở trên đê. – Quan phụ mẫu là cha mẹ dân mà trong khi trăm họ vất vả gội gió tắm mưa để cứu đê cho thấy quan là kẻ như thế nào? – Khi được bẩm báo về tin tức trên đê thái độ của quan như thế nào? – Những hình ảnh tương phản nào xuất hiện trong đoạn truyện này? nhiên chơi bài. – Chi tiết nào trong đoạn này khắc họa rõ tính cách của quan phụ mẫu? Chi tiết này cho thấy quan là kẻ như thế nào? GV Thái độ vô trách nhiệm ,táng tận lương tâm của quan phụ mẫu được miêu tả theo chiều hướng như thế nào? + Tăng dần * Làm nổi rõ tính cách bất nhân của quan phủ . * Gián tiếp phả ánh tình cảnh thê thảm của nhân dân. * Bộc lộ thái độ mỉa mai phê phán của tác giả Vô trách nhiệm. – Ngài cau mặt ,gắt rằng : “Mặc kệ ” nhiên chơi bài,sung sướngvì ù bài. – Táng tận lương tâm. ? Liên hệ : Em thấy ngày nay các cấp chính quyền của Đảng và Nhà nước ta có vô trách nhiệm như tên quan không? Nêu một số biểu hiện cụ thể ? (Xuống tận nơi chỉ đạo sâu sát ,lo lắng ,cứu trợ) Theo dõi đoạn cuối văn bản,cho biết : ?Tác giả đã kết hợp ngôn ngữ miêu tả với biểu cảm như thế nào? ? Tác dụng của cách dùng ngôn ngữ này? Đặt trong toàn bộ truyện ,đoạn này có ý nghĩa gì? 3) Cảnh đê vỡ. + Nước tràn lênh láng ,xoáy thành vực sâu,nhà cửa trôi băng ,lúa má ngập hết. + kẻ sống không chỗ ở ,kẻ chết không nơi chôn,lênh đênh mặt nước .chiếc bóng bơ vơ ,tìnhcảnh thảm sầu ,kể sao cho xiết! Vừa gợi tả cảnh tượng lũ lụt do đê vỡ ,vừa tỏ lòng ai oấn cảm thương của tác giả. Vai trò mở nút :Thể hiện tình cảm nhân đạo của tác giả. ? Giá trị của Sống chết mặc bay trên các phương diện : Nội dung phản ánh hiện thực? Nội dung nhân đạo? Đặc sắc nghệ thuật? GV Tóm ý các nhóm trình bày: .III: Tổng kết. a)GTHT: Phả ánh cuôc sống ăn chơi hưởng lạc vô trách nhiệm của kẻ cầm quyền và cảnh sống thê thảm của người dân trong xã hội cũ. b)GTNĐ:Lên án bọn cầm quyền vô trách nhiệm ,táng tận lương tâm. -Cảm thương thân phận người dân bị rẻ rúng. D/ Hướng dẫn về nhà : – Đọc kĩ lại toàn bộ truyện ,nắm vững giá trị nội dung ,nghệ thuật của truyện.
Soạn Bài: “Sống Chết Mặc Bay” Của Phạm Duy Tốn
Soạn bài: “Sống chết mặc bay” của Phạm Duy Tốn
I. TÌM HIỂU CHUNG: 1. Tác giả, tác phẩm:
Xem chú thích (*) Sgk/79.
Tóm tắt truyện?
“Gần 1h đêm, trời mưa tầm tã, nước sông Nhị Hà lên to quá, khúc đê làng X có nguy cơ sẽ vỡ. Hàng trăm, hàng nghìn người dân ra sức chống chọi với sức nước. Thế mà tại ngôi đình trên một khúc đê gần đó, quan phụ mẫu vẫn ung dung cùng các quan đánh bài. Có người báo tin đê vỡ, ngài vẫn thản nhiên lại còn quát mắng. Cuối cùng, khi quan ù ván bài thật to, cũng là lúc “khắp mọi nơi miền đó nước tràn lênh láng, xoáy thành vực sâu, nhà cửa trôi băng, lúa má ngập hết; kẻ sống không chỗ ở, kẻ chết không nơi chôn, lênh đênh mặt nước, chiếc bóng bơ vơ, tình cảnh thảm sầu”.
Văn bản này bố cục gồm mấy phần? Nội dung từng phần?
Bố cục: Có thể chia làm 3 phần.
– Phần 1: “Từ đầu … hỏng mất”: Nguy cơ đê vỡ và sự chống đỡ của người dân.
– Phần 2: “Ấy lũ con dân … điếu, mày”: Cảnh quan phủ cùng nha lại đánh tổ tôm trong khi “đi hộ đê”.
– Phần 3: Phần còn lại: Cảnh đê vỡ, nhân dân lâm vào tình cảnh thảm sầu.
Trong tác phẩm trọng tâm miêu tả ở phần nào?
– Phần (2).
Đọc kĩ toàn truyện, theo dõi mạch cảm xúc từ đầu đến cuối, chúng ta thấy tác giả đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật chủ yếu nào?
– Tương phản và tăng cấp.
Em hiểu thế nào là phép tương phản tăng cấp?
– Tương phản tăng cấp là dùng từ ngữ để diễn tả những ý đối lập, trái ngược nhau trong cùng một văn cảnh – càng lúc càng mạnh.
-Em hãy chỉ ra hai mặt tương phản cơ bản trong truyện?
– Một bên là cảnh tượng nhân dân đang vật lộn căng thẳng, vất vả đến cực độ trước nguy cơ đê vỡ.
– Một bên là cảnh quan phủ cùng nha lại, chánh tổng lao vào cuộc tổ tôm ngay trong khi đi hộ đê.
– Với nghệ thuật tương phản tác giả đã khắc họa sự việc như thế nào chúng ta sang phần II.
II. TÌM HIỂU VĂN BẢN: 1 Cảnh hộ đê ngoài đình: Cảnh được tả trong thời gian nào? Thời gian này có ý nghĩa gì?
– Gần 1h đêm, thời điểm khuya khoắt càng làm tăng thêm nỗi khó khăn khi mọi người đều không còn sức, đều mệt mỏi đến cao độ.
Không khí, cảnh tượng hộ đê được miêu tả như thế nào? Qua các chi tiết nào? Sự cố gắng của người dân có đem lại kết quả gì không?
– Không khí, cảnh tượng nhốn nháo, căng thẳng (qua tiếng trống, tiếng tù và, tiếng người xao xác gọi nhau; qua các hoạt động chống đỡ vừa sôi động vừa lộn xộn của người dân).
Em hãy phân tích cảnh tương phản và tăng cấp đoạn này? (ENB).
– Cố gắng nhưng vô vọng, bất lực của sức người trước sức trời, sự yếu kém của thế đê trước thế nước.
– Sức người càng lúc càng mệt mỏi, bất lực nhưng sức trời càng lúc càng mạnh.
Dụng ý nghệ thuật của tác giả ở đoạn này là gì?
– Thế đê càng lúc càng yếu còn thế nước càng lúc càng mạnh.
– Nhằm tô đậm sự bất lực của người dân trước sức trời, sự suy yếu của thế đê trước sức nước.
2. Cảnh đánh tổ tôm trong đình: Cảnh tượng trong đình được miêu tả như thế nào?
Nhận xét: Với cách dùng nghệ thuật tương phản và tăng cấp nhằm muốn tô đậm sự bất lực của sức người trước sức trời, sự yếu kém của thế đê trước thế nước. Thiên tai đang từng lúc giáng xuống đe dọa cuộc sống của người dân.
– Được miêu tả bằng nhiều chi tiết:
– Địa điểm: Đình cao, rất vững chắc, đê vỡ cũng khg có việc gì.
Trong đó nổi bật hình ảnh nhân vật trung tâm nào?
– Quang cảnh: Tĩnh mịch, yên tĩnh, trang nghiêm nhàn nhã, đường bệ nguy nga.
– Vậy cảnh đánh tổ tôm được tác giả miêu tả như thế nào?
à Đem theo nhiều vật dụng đắt tiền. Chứng tỏ cuộc sống rất quý phái cách biệt với con dân. Nhưng thực ra hắn không hộ đê mà là đang tham gia đánh tổ tôm.
Khi có người vào báo tin đê vỡ, thái độ của quan phủ nha lại như thế nào?
– Có kẻ hầu người hạ khúm núm, sợ sệt. Quan ngồi rất oai vệ, đường bệ, cử chỉ nói năng hống hách, độc đoán của quan với nha lại và tay sai. Còn quang cảnh đánh tổ tôm lúc mau, lúc ung dung, êm ái, lúc vui vẻ, … Tất cả đều say mê tổ tôm đến quên nhiệm vụ.
– Nha lại: Cũng lo sợ, thấy thầy đề run cầm cập nhưng phải theo lệnh quan, chơi bài như một cái máy.
Qua phân tích trên, ta thấy quan phụ mẫu là một ông quan ntn?
– Quan phủ: Đổ trách nhiệm cho cấp dưới, cho dân, đe doa, cách cổ bỏ tù, đuổi người báo tin ra ngoài … vẫn say sưa bài sắp ù to.
– Lẽ ra làm quan phụ mẫu phải là người có trách nhiệm chăn dắt con dân là việc chính. Nhưng ở đây trong khi đi hộ đê, mà hắn lại mang theo những vật dụng đắt tiền, có kẻ hầu người hạ thật quý phái, quá cách biệt với con dân, say mê tổ tôm đến quên trách nhiệm. Đây chính là niềm vui táo tợn, một con người lòng lang dạ thú, bất nhân, thất đức, thờ ơ, vô trách nhiệm trước nổi khổ của dân.
Tác giả sử dụng từ ngữ khá sinh động để miêu tả quang cảnh trong đình: tĩnh mịch, xa hoa, đài các, tôn nghiêm. Qua đó ta thấy quan phụ mẫu là tên quan vô trách nhiệm vô lương tâm, hống hách, đam mê cờ bạc, chẳng đoái hoài đến cuộc sống của người dân.
Hãy phát biểu chung về giá trị hiện thực, nhân đạo và nghệ thuật của truyện?
Liên hệ: Là học sinh chúng ta cũng phải có trách nhiệm với lớp học của mình như bảo vệ của công. Nếu là cán sự lớp phải biết chăm lo cho lớp, nhắc nhở các bạn cố gắng học để cả lớp cùng tiến bộ, giúp đỡ các bạn học yếu, các bạn có hoàn cảnh khó khăn …
– Giá trị hiện thực: Phản ánh sự đối lập hoàn toàn giữa cuộc sống và sinh mạng của người dân với bọn quan lại.
– Giá trị nhân đạo: Thể hiện niềm cảm thương của tác giả trước cảnh lầm than cơ cực của người dân.
III. LUYỆN TẬP: Câu 1. Trả lời ngắn.
– Nghệ thuật: Kết hợp thành thạo nghệ thuật tương phản và tăng cấp; có trình độ sử dụng ngôn ngữ khá sinh động; câu văn ngắn gọn.
– Văn bản nào sau đây thuộc thể loại truyện hiện đại?
+ Con hổ cổ nghĩa, + Sống chết mặc bay, + Những trò lố hay là Va- ren và Phan Bội Châu, + Mẹ hiền dạy con, + Thầy thuốc giỏi cốt nhất ở tấm lòng.
– Truyện Sống chết mặc bay được viết bằng kiểu chữ nào?
– Em có nhận xét như thế nào về tên quan phụ mẫu?
– Qua văn bản, nhà văn dã thể hiện tình cảm, thái độ gì?
Câu 2. Từ truyện ngắn Sống chết mặc bay và các truyện Con hổ có nghĩa, Thầy thuốc giỏi cốt nhất ở tấm lòng mà em đã dược học ở chương trình Ngữ văn lớp 6 (tập I), em hãy tìm ra những điểm giống và khác trong cách viết của truyện trung đại và truyện ngắn hiện đại.
Câu 3. Nhân vật quan phụ mẫu trong truyện được khắc họa qua nhũng phương diện nào ? Bằng những hình ảnh, chi tiết nào ? Em hãy nhận xét vé nghệ thuật miêu tả nhân vật của tác giả.
Câu 4. Dựa vào truyện ngắn Sống chết mặc bay, em hãy giải thích vì sao tác giả Phạm Duy Tốn lại dùng thành ngữ “lòng lang dạ thú” để chỉ tính cách của quan phụ mẫu?
Câu 5. Hãy chỉ rõ phép tương phản và phép tăng cấp được nhà văn sử dụng trong truyện Sóng chết mặc bay. Nêu hiệu quả của việc sử dụng hai phép nghệ thuật này trong văn bản.
Câu 6. Có bạn cho rằng: có thể đổi nhan đề Sống chết mặc bay thành Vỡ đê hay Nỗi khổ của người dân. Em có đồng ý với ý kiến đó không? Vì sao?
Câu 7. Trình bày ngắn gọn giá trị hiện thực, giá trị nhân đạo và giá trị nghệ thuật của tác phẩm Sống chết mặc bay
Soạn Bài: “Sống Chết Mặc Bay” Của Phạm Duy Tốn
Soạn bài: “Sống chết mặc bay” của Phạm Duy Tốn
I. TÌM HIỂU CHUNG:
1. Tác giả, tác phẩm:
Xem chú thích (*) Sgk/79.
Tóm tắt truyện?
“Gần 1h đêm, trời mưa tầm tã, nước sông Nhị Hà lên to quá, khúc đê làng X có nguy cơ sẽ vỡ. Hàng trăm, hàng nghìn người dân ra sức chống chọi với sức nước. Thế mà tại ngôi đình trên một khúc đê gần đó, quan phụ mẫu vẫn ung dung cùng các quan đánh bài. Có người báo tin đê vỡ, ngài vẫn thản nhiên lại còn quát mắng. Cuối cùng, khi quan ù ván bài thật to, cũng là lúc “khắp mọi nơi miền đó nước tràn lênh láng, xoáy thành vực sâu, nhà cửa trôi băng, lúa má ngập hết; kẻ sống không chỗ ở, kẻ chết không nơi chôn, lênh đênh mặt nước, chiếc bóng bơ vơ, tình cảnh thảm sầu”.
Văn bản này bố cục gồm mấy phần? Nội dung từng phần?
Bố cục: Có thể chia làm 3 phần.
– Phần 1: “Từ đầu … hỏng mất”: Nguy cơ đê vỡ và sự chống đỡ của người dân.
– Phần 2: “Ấy lũ con dân … điếu, mày”: Cảnh quan phủ cùng nha lại đánh tổ tôm trong khi “đi hộ đê”.
– Phần 3: Phần còn lại: Cảnh đê vỡ, nhân dân lâm vào tình cảnh thảm sầu.
Trong tác phẩm trọng tâm miêu tả ở phần nào?
– Phần (2).
Đọc kĩ toàn truyện, theo dõi mạch cảm xúc từ đầu đến cuối, chúng ta thấy tác giả đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật chủ yếu nào?
– Tương phản và tăng cấp.
Em hiểu thế nào là phép tương phản tăng cấp?
– Tương phản tăng cấp là dùng từ ngữ để diễn tả những ý đối lập, trái ngược nhau trong cùng một văn cảnh – càng lúc càng mạnh.
-Em hãy chỉ ra hai mặt tương phản cơ bản trong truyện?
– Một bên là cảnh tượng nhân dân đang vật lộn căng thẳng, vất vả đến cực độ trước nguy cơ đê vỡ.
– Một bên là cảnh quan phủ cùng nha lại, chánh tổng lao vào cuộc tổ tôm ngay trong khi đi hộ đê.
– Với nghệ thuật tương phản tác giả đã khắc họa sự việc như thế nào chúng ta sang phần II.
II. TÌM HIỂU VĂN BẢN:
1 Cảnh hộ đê ngoài đình:
Cảnh được tả trong thời gian nào? Thời gian này có ý nghĩa gì?
– Gần 1h đêm, thời điểm khuya khoắt càng làm tăng thêm nỗi khó khăn khi mọi người đều không còn sức, đều mệt mỏi đến cao độ.
Không khí, cảnh tượng hộ đê được miêu tả như thế nào? Qua các chi tiết nào?
– Không khí, cảnh tượng nhốn nháo, căng thẳng (qua tiếng trống, tiếng tù và, tiếng người xao xác gọi nhau; qua các hoạt động chống đỡ vừa sôi động vừa lộn xộn của người dân).
Sự cố gắng của người dân có đem lại kết quả gì không?
– Cố gắng nhưng vô vọng, bất lực của sức người trước sức trời, sự yếu kém của thế đê trước thế nước.
Em hãy phân tích cảnh tương phản và tăng cấp đoạn này? (ENB).
– Sức người càng lúc càng mệt mỏi, bất lực nhưng sức trời càng lúc càng mạnh.
– Thế đê càng lúc càng yếu còn thế nước càng lúc càng mạnh.
Dụng ý nghệ thuật của tác giả ở đoạn này là gì?
– Nhằm tô đậm sự bất lực của người dân trước sức trời, sự suy yếu của thế đê trước sức nước.
Nhận xét: Với cách dùng nghệ thuật tương phản và tăng cấp nhằm muốn tô đậm sự bất lực của sức người trước sức trời, sự yếu kém của thế đê trước thế nước. Thiên tai đang từng lúc giáng xuống đe dọa cuộc sống của người dân.
2. Cảnh đánh tổ tôm trong đình:
Cảnh tượng trong đình được miêu tả như thế nào?
– Được miêu tả bằng nhiều chi tiết:
– Địa điểm: Đình cao, rất vững chắc, đê vỡ cũng khg có việc gì.
– Quang cảnh: Tĩnh mịch, yên tĩnh, trang nghiêm nhàn nhã, đường bệ nguy nga.
Trong đó nổi bật hình ảnh nhân vật trung tâm nào?
à Đem theo nhiều vật dụng đắt tiền. Chứng tỏ cuộc sống rất quý phái cách biệt với con dân. Nhưng thực ra hắn không hộ đê mà là đang tham gia đánh tổ tôm.
– Vậy cảnh đánh tổ tôm được tác giả miêu tả như thế nào?
– Có kẻ hầu người hạ khúm núm, sợ sệt. Quan ngồi rất oai vệ, đường bệ, cử chỉ nói năng hống hách, độc đoán của quan với nha lại và tay sai. Còn quang cảnh đánh tổ tôm lúc mau, lúc ung dung, êm ái, lúc vui vẻ, … Tất cả đều say mê tổ tôm đến quên nhiệm vụ.
Khi có người vào báo tin đê vỡ, thái độ của quan phủ nha lại như thế nào?
– Nha lại: Cũng lo sợ, thấy thầy đề run cầm cập nhưng phải theo lệnh quan, chơi bài như một cái máy.
– Quan phủ: Đổ trách nhiệm cho cấp dưới, cho dân, đe doa, cách cổ bỏ tù, đuổi người báo tin ra ngoài … vẫn say sưa bài sắp ù to.
Qua phân tích trên, ta thấy quan phụ mẫu là một ông quan ntn?
– Lẽ ra làm quan phụ mẫu phải là người có trách nhiệm chăn dắt con dân là việc chính. Nhưng ở đây trong khi đi hộ đê, mà hắn lại mang theo những vật dụng đắt tiền, có kẻ hầu người hạ thật quý phái, quá cách biệt với con dân, say mê tổ tôm đến quên trách nhiệm. Đây chính là niềm vui táo tợn, một con người lòng lang dạ thú, bất nhân, thất đức, thờ ơ, vô trách nhiệm trước nổi khổ của dân.
Tác giả sử dụng từ ngữ khá sinh động để miêu tả quang cảnh trong đình: tĩnh mịch, xa hoa, đài các, tôn nghiêm. Qua đó ta thấy quan phụ mẫu là tên quan vô trách nhiệm vô lương tâm, hống hách, đam mê cờ bạc, chẳng đoái hoài đến cuộc sống của người dân.
Liên hệ: Là học sinh chúng ta cũng phải có trách nhiệm với lớp học của mình như bảo vệ của công. Nếu là cán sự lớp phải biết chăm lo cho lớp, nhắc nhở các bạn cố gắng học để cả lớp cùng tiến bộ, giúp đỡ các bạn học yếu, các bạn có hoàn cảnh khó khăn …
Hãy phát biểu chung về giá trị hiện thực, nhân đạo và nghệ thuật của truyện?
– Giá trị hiện thực: Phản ánh sự đối lập hoàn toàn giữa cuộc sống và sinh mạng của người dân với bọn quan lại.
– Giá trị nhân đạo: Thể hiện niềm cảm thương của tác giả trước cảnh lầm than cơ cực của người dân.
– Nghệ thuật: Kết hợp thành thạo nghệ thuật tương phản và tăng cấp; có trình độ sử dụng ngôn ngữ khá sinh động; câu văn ngắn gọn.
Đọc ghi nhớ Sgk/83.
III. LUYỆN TẬP:
Câu 1. Trả lời ngắn.
– Văn bản nào sau đây thuộc thể loại truyện hiện đại?
+ Con hổ cổ nghĩa, + Sống chết mặc bay, + Những trò lố hay là Va- ren và Phan Bội Châu, + Mẹ hiền dạy con, + Thầy thuốc giỏi cốt nhất ở tấm lòng.
– Truyện Sống chết mặc bay được viết bằng kiểu chữ nào?
– Em có nhận xét như thế nào về tên quan phụ mẫu?
– Qua văn bản, nhà văn dã thể hiện tình cảm, thái độ gì?
Câu 2. Từ truyện ngắn Sống chết mặc bay và các truyện Con hổ có nghĩa, Thầy thuốc giỏi cốt nhất ở tấm lòng mà em đã dược học ở chương trình Ngữ văn lớp 6 (tập I), em hãy tìm ra những điểm giống và khác trong cách viết của truyện trung đại và truyện ngắn hiện đại.
Câu 3. Nhân vật quan phụ mẫu trong truyện được khắc họa qua nhũng phương diện nào ? Bằng những hình ảnh, chi tiết nào ? Em hãy nhận xét vé nghệ thuật miêu tả nhân vật của tác giả.
Câu 4. Dựa vào truyện ngắn Sống chết mặc bay, em hãy giải thích vì sao tác giả Phạm Duy Tốn lại dùng thành ngữ “lòng lang dạ thú” để chỉ tính cách của quan phụ mẫu?
Câu 5. Hãy chỉ rõ phép tương phản và phép tăng cấp được nhà văn sử dụng trong truyện Sóng chết mặc bay. Nêu hiệu quả của việc sử dụng hai phép nghệ thuật này trong văn bản.
Câu 6. Có bạn cho rằng: có thể đổi nhan đề Sống chết mặc bay thành Vỡ đê hay Nỗi khổ của người dân. Em có đồng ý với ý kiến đó không? Vì sao?
Câu 7. Trình bày ngắn gọn giá trị hiện thực, giá trị nhân đạo và giá trị nghệ thuật của tác phẩm Sống chết mặc bay
Phân Tích Truyện Ngắn “Sống Chết Mặc Bay” Của Phạm Duy Tốn
Phân tích truyện ngắn “Sống chết mặc bay” của Phạm Duy Tốn
Phạm Duy Tốn sinh ra trong thời đại lịch sử đầy bão tố. Tuy viết ít nhưng những tác phẩm của ông có tầm ảnh hưởng sâu rộng. Ông đã trở thành một trong những người tiên phong mở lối cho giai đoạn thành tựu rực rỡ của nền văn học Việt Nam cách tân giai đoạn sau này. Truyện ngắn Sống chết mặc bay của ông được coi là truyện ngắn đầu tiên theo lối tây phương của văn học Việt Nam và cũng là truyện ngắn đầu tiên của nền văn học mới Việt Nam. Sống chết mặc bay là truyện ngắn tiêu biểu trong sự nghiệp sáng tác của Phạm Duy Tốn và được coi là một trong những tác phẩm mở đầu cho nền văn học hiện thực phê phán sau này.
Sống chết mặc bay được in lần đầu trên tạp chí Nam Phong, số 18, xuất bản năm 1918. Đây là một trong những truyện ngắn đầu tiên của nền văn xuôi hiện đại Việt Nam được viết bằng chữ quốc ngữ. Nhà văn đã tập trung tái hiện một cách khá sinh động bức tranh đối lập giữa đời sống khổ cực của nhân dân với cuộc sống phè phỡn, xa hoa, hưởng lạc của lũ quan lại. Qua tác phẩm, Phạm Duy Tốn đã đả kích, tố cáo manh mẽ sự vỏ lương tâm, thói vô nách nhiệm của bọn quan lại đương thời đã đẩy những người dân vô tội vào cảnh khốn cùng.
Phạm Duy Tốn là một trong những nhà vãn mở dầu cho văn xuôi hiện đại Việt Nam đầu thế kỉ XX. Nội dung văn chương của ông chủ yếu phơi bày thực trạng thối nát, bất công của xã hội thuộc địa nửa phong kiến. Ông đã viết nhiều truyện ngắn : Nước đời lắm nổi, Bực mình, Con người Sở Khanh… Sáng tác của Phạm Duy Tốn làm xúc động lòng người bằng nghệ thuật tả chân những hiộn tượng mà ông quan sát được.
Sống chết mặc bay là một truyện ngắn được coi là bông hoa đầu mùa của nền văn xuôi hiên đại Việt Nam. Sự ra đời của truyện ngắn hiện đại là sự tiếp nối và phát triển thành tựu từ truyện ngắn trung đại. Khác với truyện trung đại chỉ chủ yếu thiên về việc ghi chép lại người thật, việc thật. Cốt truyện nhiều khi còn đơn giản, tính cách, tâm lí nhân vật nhiều khi chưa được tập trung khắc hoạ. Truyện ngắn hiện đại đã chú trọng đến nghệ thuật xây dựng truyện với tình huống truyện gay cấn, tâm lí, tính cách nhân vật, ngôn ngữ độc thoại, đối thoại phong phú hơn.
Đây là một trong những truyện ngắn hiện đại đầu tiên đạt nền móng cho sự hình thành thể loại truyện ngắn hiện đại Việt Nam. Truyện đã lên án gay gắt tên quan phủ “lòng lang dạ thú” và bày tỏ niềm cảm thương trước cảnh “nghìn sầu muôn thảm” của nhân dân do thiên tai và cũng do thái độ vô trách nhiệm của kẻ cầm quyền gây nên.
Toàn bộ truyện ngắn tập trung khắc họa hai cảnh tượng: Cảnh nhân dân hộ đê ngoài trời và cảnh các quan hộ bài trong đình:
Ngay mở đầu truyện, tác giả đã đưa ra một tình huống rất căng thẳng: “Gần một giờ đêm. Trời mưa tẩm tã. Nước sông Nhị Hà lên to quá, khúc đê làng X phủ X xem chừng núng thế lắm, hai ba đoạn đã thẩm lậu rồi, không khéo thì vỡ mất”. Đê còn hay mất ảnh hưởng đến đời sống của toàn bộ dân chúng và quan lại. Trong tình thế “ngàn cân treo sợi tóc” đó, quan phải là người đứng “đầu sóng ngọn gió” cùng với nhân dân hộ dê. Nhưng sự việc diễn ra lại hoàn toàn đối lập với lẽ thông thường ấy. Vì thế, trong tình huống này, nghệ thuật tương phản đã được Phạm Duy Tốn sử dụng triệt để.
Trong khi dân đang hối hả hộ đê thì quan lại say sưa hộ bài. Sự tương phản đến từng chi tiết nhỏ nhất:
Cảnh dân hộ đê: thời gian là gần một giờ đêm. Tình thế vô cùng cấp bách, nguy hiểm, “ngàn cân treo sợi tóc”: khúc để làng X đang bị thẩm lậu, không khéo thì vỡ mất. Đê mà vỡ thì nhan dân khốn khổ biết chừng nào.
Mọi người nhốn nháo, thảm hại. Kẻ cuốc, người thuổng, kẻ dội dát, kẻ vác tre… người nào người đấy ướt lướt thướt như chuột lột. Thế nhưng, sức người khó lòng địch nổi với sức trời, thế đê không sao cự lại với thế nước. Không khíhộ đê náo loan, căng thẳng. Trống đánh liên thanh, ốc thổi vô hồi, tiếng người gọi nhau xao xác.
Trong khi dân chúng lầm than vì thiên tai đang giáng xuống đầu,. Dân cần quan phụ mẫu – quan cha mẹ của dân – vị phúc tinh cứu giúp thì quan đang ở đâu?
Cảnh đê vỡ và quan ù to thật trớ trêu và cây đắng biết bao. Đến phần hai này, thủ pháp tương phản, tăng cấp dã đẩy tình huống truyện lên đến đình điểm. Lúc này, dân không hộ đê nữa mà đã kêu cứu thảm thiết. Còn chiếu bài của quan cũng đang ở thời điểm gay cấn nhất. Quan không chỉ chờ ù mà còn ù rất to bởi thế “ngài chì lăm le chực người ta bốc trúng quân mình chờ mà hạ bài”. Tình thế của dân và quan đều thật căng thẳng.
Thế rồi, ngoài xa, kêu vang dậy trời đất. Tiếng kêu càng lúc càng lớn, lại có tiếng ào ào như thác, tiếng gà, chó, trâu, bà kêu vang tứ phía. Mọi người giật này mình. Duy quan vẫn điềm nhiên, chỉ lăm le chực người ta bốc trúng quân mình chờ mà hạ.
Quan là người duy nhất thản nhiên, ung dung theo đuổi quân bài. Ngài đặt toàn tâm toàn trí cho ván bài cũng như sẵn sàng đánh đổi nó lấy bao nhiêu sinh mạng của những người dân. Mức độ đam mê bài bạc của ngài càng cao thì sự vô trách nhiệm của ngài càng lên tới đỉnh điểm.
Một người nhà quê mình mẩy lấm láp, quần áo ướt đầm, tất tả chạy vào, thở không ra hơi: “Bẩm quan lớn, dễ đê vỡ mất rồi”. Mức độ kêu cứu khẩn cấp của dân tăng lên. Nếu như ở đoạn trên dân còn ở rất xa dê thi đến đây sự xuất hiện của người nhà quê như một nhăn chứng sống hiện diện cho tình cành nhân dân trước hiện thực đê vỡ. Người nhà quê tìm đến quan như tìm đên một phúc tinh của nhân dân
– “Đê vỡ, nước tràn lênh láng, xoáy thành vực sâu, nhà cửa trôi băng…người sống không có chỗ ở, kè chết không có nơi chôn, tình cảnh thảm sầu”. Mọi người giật nảy mình trước tin dữ. Quan đỏ mặt tía tai quay ra quát rằng: “Đê vỡ rổi! Đê vỡ rồi! Thời ông cách cổ chúng mày, thời ông bỏ tù chúng mày”.
Đến khi ván bài ù, quan vỗ tay xuống sập kêu to. Ngài xòe bài, miệng vừa cười vừa nói: “Ù! Thông tôm, chi chi nảy! Điếu mày!”. Niềm vui của quan là niềm vui chà đạp lên bao sinh mạng của nhân dán, bao tiếng kêu cứu. Đam mê cá nhân của quan được thỏa mãn nhưng đánh đổi bằng bao nhân mạng và của cải của người dân. Quả thực, vị quan phủ ấy là kẻ độc ác, phi nhân tính, “lòng lang dạ thú”, mất hết tính người.
Truyện ngắn Sống chết mặc bay chứa đụng giá trị hiện thực và giá tri nhân đạo sâu sắc. Thông qua việc phản ánh sự đối lập hoàn toàn giữa một bên là cuộc sống và sinh hoạt của người dân vô cùng cực khổ, một bên là cuộc sống xa hoa của lũ quan lại, đứng đầu là tên quan phủ “lòng lang dạ thú”, nhà văn đã bày tỏ niềm cảm thương sâu sắc trước cuộc sống lầm than của người dân do thiên tai và do thái độ vô trách nhiệm của bọn cầm quyền gây nên.
Phép tương phản và tăng cấp là hai nét đặc sắc trong nghệ thuật của truyện. Phép tương phản và tăng cấp ở đây đã tập trung thể hiện được sâu sắc hơn giá trị nhân đạo và hiện thực của tác phẩm. Ngoài ra, người đọc còn thấy được nhiều điểm đặc sắc nữa trong nghệ thuật của truyện như tình huống truyện giàu kịch tính, nghệ thuật xây dựng nhân vật sống động, ngôn ngữ nhân vật sinh động, giàu cá tính; ngôn ngữ tác giả giàu cảm xúc, việc sử dụng phép liệt kê đặc sắc… Tuy nhiên, lời văn vẫn còn mang ít nhiều dấu ấn của văn học trung đại ờ thể văn biền ngẫu…
Sống chết mặc bay đã khá thành công trong việc vận dụng nghệ thuật truyện ngắn hiện đại, kết hợp khá thuần thục giữa kể chuyện, miêu tả, đối thoại, đẩy xung đột cảnh ngộ lên rất cao. Tác giả đã xây dựng dược một tình huống truyện độc đáo, sử dụng triệt để thủ pháp đối lập, tương phản, phép liệt kê, tăng cấp… với lối văn đa giọng diêu, lúc thiết tha, xúc động, lúc cay độc, mỉa mai… Thay vì viết những tác phẩm văn xuôi theo khuôn khổ truyền thống, tác phẩm của Phạm Duy tốn đã mở ra cánh cửa sổ đến một thế giới khác, thế giới không chỉ bao gồm trí thức và những tầng lớp trên, mà cả nông dân và những người kéo xe cần lao.
Trong Sống chết mặc bay, tác giả đã tái hiên khá sinh động bức tranh đối lập giữa đời sống khổ cực của nhân dân với cuộc sống phè phỡn, xa hoa của lũ quan lại. Viết Sống chết mặc bay, Phạm Duy Tốn đã mạnh mẽ tố cáo thói vô trách nhiệm của bọn quan lại đương thời. Truyện dụng lên hai bức tranh đời tương phản. Quan là kẻ quan liêu vô trách nhiệm sung sướng đến tột độ được hưởng thụ một món tiền lớn giữa lúc nhân dân dang đau khổ đến mức độ thẳm sâu, không thể đo được. Tình huống truyện diễn biến đến đây quả là căng thẳng, sự tương phản đối lập quả là gay gắt, mâu thuẫn không thể dung hòa được.
Bạn đang đọc nội dung bài viết Giáo Án Ngữ Văn 8 Tiết 105, 106: Sống Chết Mặc Bay (Phạm Duy Tốn) trên website Athena4me.com. Hy vọng một phần nào đó những thông tin mà chúng tôi đã cung cấp là rất hữu ích với bạn. Nếu nội dung bài viết hay, ý nghĩa bạn hãy chia sẻ với bạn bè của mình và luôn theo dõi, ủng hộ chúng tôi để cập nhật những thông tin mới nhất. Chúc bạn một ngày tốt lành!